Green Velo to raj dla rowerzystów – świetnie rozplanowany, pięknie położony i bogaty w unikatowe atrakcje szlak biegnący przy wschodniej granicy Polski. Liczy ponad 2000 km, z czego najwięcej, bo 598 km przypada na województwo podlaskie. Poza tym szlak Green Velo biegnie przez woj. warmińsko-mazurskie, lubelskie, podkarpackie i świętokrzyskie, wokół ich najpiękniejszych atrakcji.
Urokliwość tej trasy nie ma sobie równych. Mijamy zamki, cerkwie, dzikie lasy, stare chatki, zabytki, rozległe łąki i doliny rzek. Infrastruktura jest rozbudowana, a wzdłuż drogi znajduje się ponad 200 miejsc obsługi rowerzystów. Tam można znaleźć nie tylko pomoc w konserwacji roweru, ale i informacje o atrakcjach na trasie. Wzdłuż Green Velo jest ponad 500 miejsc, które twórcy szlaku polecają na nocleg.
Cała trasa zaczyna się w Elblągu, a kończy w Końskich i przebiega przez 56 głównych punktów, ale trudno pokonać ją całą, lepiej wyznaczyć etapy. Green Velo można podzielić na części: „Nad Zalewem Wiślanym”, „Warmia i okolice”, „Północne Mazury”, „Suwalszczyzna i Puszcza Augustowska”, „Dolina Biebrzy i Narwi”, „Puszcza Białowieska i Knyszyńska”, „Dolina Bugu”, „Polesie”, „Roztocze”, „Pogórze Karpackie”, „Ziemia Sandomierska i Dolina Dolnego Sanu” oraz „Góry Świętokrzyskie i okolica”. Na końcu tekstu przedstawiamy wszystkie punkty szlaku Green Velo na jednej liście.
Najpopularniejsze miasta na szlaku Green Velo
Szlak Green Velo przebiega przez wiele pięknych miejsc, chociażby jedyny w swoim rodzaju Frombork, miasto Mikołaja Kopernika (numer 2 na szlaku). W miejscowej katedrze znajduje się tablica poświęcona najsłynniejszemu polskiemu astronomowi. We Fromborku koniecznie trzeba zobaczyć Muzeum Mikołaja Kopernika, Wzgórze Katedralne i Wieżę Wodną.
Czytaj także: Frombork – miasto Kopernika i astronomii
Jednym z bardziej znanych punktów na szlaku Green Velo jest rozsławiony przez popularny serial telewizyjny Sandomierz (45). To tam można podziwiać urokliwy Rynek z wieloma charakterystycznymi kamieniczkami, pod którym ciągną się tajemnicze podmiejskie podziemne korytarze. W Sandomierzu znajduje się charakterystyczne wąskie przejście, Ucho Igielne, a w okolicy szczególnie polecamy zobaczyć wąwozy.
Czytaj również: Sandomierz – atrakcje
Jednym z większych miast na trasie jest niedoceniany Białystok (19). Może Was zdziwić nazywanie tego miasta Manchesterem Północy, ale taki przydomek przylgnął do niego już dawno, bo w XIX wieku. Manchester był kolebką europejskiego przemysłu włókienniczego, a w Białymstoku także nastąpił boom w tej dziedzinie. Stolica Podlasia ma do zaoferowania także darmowe atrakcje, takie jak Pałac Branickich, Muzeum Wojska, czy Muzeum Podlaskie.
Zobacz: Darmowe atrakcje Białegostoku – 15 miejsc, w których nie wydasz ani złotówki
Zamki na szlaku Green Velo
Na PolskaZachwyca.pl mamy szczególny sentyment do zamków, nie możemy więc nie polecić zamku w Lidzbarku Warmińskim (6). Został wybudowany w XIV wieku jako nowa siedziba biskupów warmińskich. Obecnie jest jednym z najcenniejszych zabytków architektury gotyckiej w Polsce. Stoi przy ujściu rzeki Symsarny do Łyny, a rzeki stanowiły niegdyś naturalną barierę przed wrogimi wojskami. Obecnie działa tam hotel.
W Łańcucie (41) wznosi się zamek zwany małym Wawelem, gdzie mieszkali przez wieki Lubomirscy i Potoccy. Zespół parkowo-pałacowy do dziś zachwyca swoją szczególną urodą, w dużej mierze zachował się do dziś bez większych zniszczeń. Już w czasach Polski Ludowej otwarto tu muzeum, a bogate zbiory można oglądać do dziś.
Czytaj także: Zamek w Łańcucie – warownia, której nie zdobyli Szwedzi
Kolejny zamek, jaki można zobaczyć na szlaku Green Velo, to imponujące ruiny twierdzy Krzyżtopór w Ujeździe (48). Wybudowana z wielkim rozmachem budowla to tak zwany pallazzo in fortezza, czyli rodzaj pałacu posiadającego właściwości obronne. Jest to największa tego typu budowla w Polsce, do postawienia której użyto miliona kurzych jaj (wykorzystywanych do zaprawy). Okien w pałacu było tyle, ile dni w roku, pokoi tyle, ile tygodni, wielkich sal 12, czyli tyle, ile miesięcy. Krzysztof Ossoliński, który zainicjował budowę zamku, wierzył w numerologię.
Czytaj więcej: Zamek Krzyżtopór – 11 ciekawostek o tajemniczej ruinie
Zamek w Tykocinie (17) był własnością kilku polskich królów. Bywał tu Zygmunt I Stary, z kolei Zygmunt II August traktował twierdzę jako magazyn. Były tu przechowywane armaty, prywatny majątek króla, a także zbiory biblioteczne. Po jego śmierci Stefan Batory także przechowywał w Tykocinie sporą kolekcję armat. Zamek popadł w totalną ruinę, do tego stopnia, że zostały po nim jedynie fundamenty. Został jednak odbudowany i otrzymał drugie życie.
Czytaj więcej: Zamek w Tykocinie – drugie życie za 12 milionów
Parki narodowe na szlaku Green Velo
Na rowerowym szlaku Green Velo znajduje się aż 5 parków narodowych i 15 krajobrazowych. Mazurski Park Krajobrazowy obejmuje Krainę Wielkich Jezior Mazurskich (8), a przez jego środek biegnie nie tylko rowerowy szlak, ale także wodny. Można więc na pewien czas zsiąść z dwóch kółek i zamienić środek transportu na łódkę lub kajak.
Piękno polskiej natury podziwiać można w całej okazałości na odcinku „Puszcza Białowieska i Knyszyńska”. Białowieski Park Narodowy (21) jest domem żubra i jednym z najbardziej dziewiczych obszarów przyrodniczych w Polsce. Wewnątrz mieści się Obszar Ochrony Ścisłej, gdzie od 1921 roku nie wykonuje się żadnych zmian w przyrodzie. Las ten, jako jedyny w Europie, ma charakter pierwotny. Niektóre z drzew mają nawet 500 lat. Tu natura rządzi się swoimi prawami. Wszystko żyje i umiera bez ingerencji ludzi.
Czytaj także: Puszcza Białowieska – naturalne piękno w samym sercu Europy
W niewielkiej odległości od siebie leżą Suwalski Park Krajobrazowy (12) i Wigierski Park Narodowy (13) oraz Puszcza Augustowska (14). W tym rejonie atrakcje szlaku Green Velo są głównie przyrodnicze. Trasa prowadzi lasami i brzegiem jezior, przecinając prawdziwą puszczę, rozległe łąki i zakola rzek. Odcinek „Suwalszczyzna i Puszcza Augustowska” zdecydowanie należy do najbardziej malowniczych na całej trasie. Na odcinku „Dolina Biebrzy i Narwi” można z kolei objechać dwa parki narodowe: Biebrzański i Narwiański.
Czytaj również: Pogórze Przemyskie i Park Krajobrazowy Gór Słonnych – zakątki warte odkrycia
Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego (39) oferuje Wam nie tylko liczne atrakcje przyrodnicze, ale także architektoniczne. W tych rejonach niegdyś chętnie zamieszkiwała szlachta, więc poza pięknymi lasami, będącymi ostoją rysia, czy żbika, można tam zobaczyć pałace i posiadłości. Zamek Krasiczyn, piękna twierdza o czterech basztach, znajduje się właśnie tam.
Zobacz: Zamek Krasiczyn – wyjątkowa rezydencja czterech baszt
Niezwykłe budowle na szlaku Green Velo
Wiadukty kolejowe w Stańczykach (11) to niesamowite konstrukcje ukryte pośród Puszczy Rominckiej i nazywane jej akweduktami. Wiadukty w Stańczykach uznawane są za najwyższe w Polsce, mają 36,5 m wysokości i zbudowane są z pięciu przęseł o łącznej długości 180 metrów. Pociągi jeździły tędy z Chojnic przez m.in. Lidzbark Warmiński i Gołdap aż na Litwę.
Zobacz: Wiadukty w Stańczykach – kolosalne łuki
Cerkiew w Chotyńcu (36) to przepiękna greckokatolicka świątynia z 1615 roku wpisana na listę UNESCO. Wykonana jest z drewna w pięknym stylu i stanowi jeden z najbardziej okazałych eksponatów podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej. Swój wzrok skupcie na oryginalnej polichromii z 1735 i 1772 roku i malowidle Sąd Ostateczny na południowej ścianie nawy. Oryginalny jest też ikonostas z ikoną Matki Boskiej, prawdopodobnie z 1671 roku.
Czytaj także: Cerkiew w Chotyńcu – jeden z najpiękniejszych skarbów architektury drewnianej
Mniej znane atrakcje szlaku Green Velo
Na szlaku Green Velo wyróżnia się Chełm (29) w województwie lubelskim w pobliżu granicy z Białorusią. To nieduża miejscowość, ale ładnie położona, zielona i idealna na krótki spacer, gdzie atrakcją są Chełmskie Podziemia Kredowe. Zwiedzając je bądźcie czujni, gdyż możecie tu spotkać strażnika ukrytych tam skarbów – Ducha Bielucha!
Czytaj także: Chełmskie Podziemia Kredowe – spotkaliście już Ducha Bielucha?
Leżajsk (43) położony w Dolinie Sanu na skraju dawnej Puszczy Sandomierskiej to miasto o bogatej historii. Warto poznać dzieje mieszkających tam przed wojną Żydów i ich spalonej synagogi, a na lokalnym cmentarzu żydowskim przy ul. Górnej warto odwiedzić ohel (grobowiec) cadyka Elimelecha. Jest najchętniej odwiedzanym grobem cadyka w Polsce, a nawet i Europie.
Zwierzyniec (31) to miasto na skraju Roztoczańskiego Parku Narodowego (32) powstałe dzięki Zamoyskim. Na początku nad stawem istniał dworek myśliwski, wokół którego ród hodował pokaźną kolekcję zwierząt (stąd nazwa tego miejsca). Było to coś w rodzaju zoo, gdzie można było oglądać tarpany, wilki, czy żbiki. Obecnie Zwierzyniec to ostoja spokoju położona pośród zieleni, gdzie znajduje się wiele platform widokowych, z których można oglądać park narodowy.
Zobacz również: Zwierzyniec – piękne atrakcje Roztocza
Arboretum w Bolestraszycach (37) jest zbiorem tysięcy gatunków roślin, największym na Podkarpaciu, gdzie króluje bogata kolekcja cisów (ponad 1100), jabłoni, magnolii i różaneczników. Ta kolorowa atrakcja na szlaku Green Velo jest podzielona na cztery sekcje: rośliny szklarniowe, gatunki rzadkie i zagrożone, kolekcję biblijną i ogród sensualny.
Czytaj więcej: Arboretum w Bolestraszycach – zielona wizytówka Podkarpacia
Green Velo – pełna lista miejsc na szlaku
Oto pełna lista miejsc na szlaku Green Velo:
„Nad Zalewem Wiślanym”
1. Elbląg
2. Frombork
3. Braniewo
„Warmia i okolice”
4. Pieniężno
5. Górowo Iławieckie
6. Lidzbark Warmiński
7. Bartoszyce
„Północne Mazury”
8. Wielkie Jeziora Mazurskie
9. Węgorzewo
10. Gołdap
11. Wiadukty kolejowe w Stańczykach
„Suwalszczyzna i Puszcza Augustowska”
12. Suwalski Park Krajobrazowy
13. Wigierski Park Narodowy
14. Augustów
„Dolina Biebrzy i Narwi”
15. Biebrzański Park Narodowy
16. Łomża
17. Tykocin
18. Narwiański Park Narodowy
„Puszcza Białowieska i Knyszyńska”
19. Białystok
20. Supraśl (Puszcza Knyszyńska)
21. Białowieski Park Narodowy
„Dolina Bugu”
22. Mielnik
23. Janów Podlaski
24. Kostomłoty
25. Kodeń
26. Jabłeczna
„Polesie”
27. Włodawa
28. Sobiborski Park Krajobrazowy
29. Chełm
30. Krasnystaw
„Roztocze”
31. Zwierzyniec
32. Roztoczański Park Narodowy
33. Szumy na Tanwi
34. Horyniec-Zdrój
35. Radruż
36. Chotyniec
„Pogórze Karpackie”
37. Bolestraszyce
38. Przemyśl
39. Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego
40. Kolejka wąskotorowa „Pogórzanin”
41. Łańcut
42. Medynia Głogowska
„Ziemia Sandomierska i Dolina Dolnego Sanu”
43. Leżajsk
44. Ulanów
45. Sandomierz
46. Dolina Wisły
47. Klimontów
48. Ujazd
„Góry Świętokrzyskie i okolica”
49. Góry Świętokrzyskie
50. Cisowsko-Orłowiński Park Krajobrazowy
51. Kielce
52. Chęcińsko-Kielecki Park Krajobrazowy
53. Suchodniowsko-Oblęgorski Park Krajobrazowy
54. Oblęgorek
55. Sielpia
56. Końskie
Zdjęcie zajawkowe: Wiadukty kolejowe w Stańczykach. Fot. Shutterstock