Pustynia Błędowska w okolicy Dąbrowy Górniczej jest jedyną taką formacją w Polsce, a nawet unikatowym skupiskiem piasków śródlądowych w Europie. Krajobraz jest iście księżycowy, choć sporo jest tam roślin. I to właśnie one są zagrożeniem dla polskiej Sahary.

Belzebub zasypał kopalnie piaskiem

Pustynia Błędowska
Pustynia Błędowska

Pustynia według legend powstała dzięki diabłu. Czarty zbiesiły się, że ludzie tworzą w okolicy Olkusza kolejne kopalnie srebra i ołowiu, a stukot kilofów przeszkadza diabłom w złowieszczych, podziemnych naradach. Belzebub nabrał więc w wór piasku znad morza i przytargał aż do granicy Śląska i Małopolski.

Tak naprawdę Pustynia Błędowska powstała dzięki człowiekowi. Okoliczni mieszkańcy eksploatowali pobliskie tereny, w dodatku karczowali lasy na potrzeby górnictwa i hutnictwa, a poziom wód gruntowych opadł. By pustynia Błędowska przypominała puszczę, w drugiej poł. XX w. ówczesne władze obsadziły rozległe południowe tereny sosną i wierzbą. Nie odzyskały one już pustynnego charakteru.

Lis Pustyni grasował tu w czasie wojny

Pustynia Błędowska
Pustynia Błędowska

Północna część Pustyni Błędowskiej należy do wojska. Odbywają się tam skoki spadochronowe. Teren służył przez lata jako poligon. W czasie II wojny światowej swoje manewry przeprowadzały tu oddziały niemieckiego korpusu Afrika Korps, którym dowodził Erwin Rommel, zwany Lisem Pustyni.

Pustynia Błędowska była scenerią Faraona. 19 sierpnia 1887 roku, czyli 130 lat temu miało miejsce całkowite zaćmienie Słońca widoczne z Polski, które zainspirowało Prusa do napisania tej powieści.

Niesamowita pustynia Błędowska udawała też Saharę w przygodach Franka Dolasa w Jak rozpętałem drugą wojnę światową, a także zagrała Saharę w teledysku Nie ma wody na pustyni grupy Bajm. Pustynia Błędowska może już nie posłużyć za plener wielkich ekranizacji, staje się z roku na rok coraz mniejsza, choć ekolodzy starają się temu zapobiec.

Pustynia Błędowska zarośnie?

Stopniowo rośliny zajmowały coraz większą powierzchnię. Dlatego wdrożono program odnowy pustyni Błędowskiej. Wykarczowano część drzew i krzewów, by krajobraz bardziej przypominał ten sprzed jeszcze kilkudziesięciu lat. Będzie tam prowadzony także wypas zwierząt. Dzięki temu pustynia Błędowska ma szansę ocaleć. Stowarzyszenie Polska Sahara walczy o ten unikatowy ekosystem.

Mamy w Polsce pustynię, którą wypada odwiedzić jak najszybciej. Nadal ma około 10 km długości i 4 km szerokości, ale stopniowo zarasta. Nie zobaczymy tam już fatamorgany, tak jak było to możliwe jeszcze sto lat temu, ani burzy piaskowej. Miejmy nadzieję, że nasze dzieci i wnuki będą mogły podziwiać chociaż pustynię.

Pustynia Błędowska
Pustynia Błędowska. Fot. Shutterstock (3)