Polskie zamki można znaleźć nie tylko w Polsce. Wyjątkowo zabierzemy Was w podróż na tereny dzisiejszej Ukrainy, Litwy i Białorusi, gdzie wznoszą się polskie warownie. Podróż ich śladem to doskonały pomysł na wycieczkę. Lista zamków polskich na Kresach liczy około 50 pozycji, ale wybraliśmy dla Was najciekawsze.
Stary Zamek w Grodnie
Stary Zamek w Grodnie na Białorusi, zwany czasami zamkiem Batorego, to zamek królewski Rzeczypospolitej, gdzie zmarli m.in. Kazimierz Jagiellończyk i Stefan Batory. To także miejsce sejmów walnych I Rzeczypospolitej.
Zamek murowany polecił zbudować książę Witold pod koniec XIV w., gdy drewniany gród spłonął. Warownia przetrwała oblężenie Krzyżaków. W 1445 roku w dolnej części zamku Kazimierz IV Jagiellończyk przyjął koronę Królestwa Polskiego.
Była to główna rezydencja Stefana Batorego. Przywrócono wtedy do świetności zamek górny. W 1673 r. w Grodnie odbywał się co trzeci sejm Rzeczypospolitej. Na tę potrzebę dobudowano kolejny budynek.
W trakcie wielkiej wojny północnej zamek został uszkodzony przez Szwedów, a potem nie wrócił już do świetności. Część zabudowań osunęła się do Niemna, dodatkowo kolejną zniszczył pożar. Po tym główne funkcje administracyjne przejął Nowy Zamek.
Zamek w Chocimiu
Kresy Wschodnie to obszar zajmujący wschodnią część dawnego terytorium Rzeczypospolitej, dziś to tereny państw ościennych – Ukrainy, Białorusi i Litwy. To właśnie do naszych wschodnich sąsiadów wybieramy się w poszukiwaniu zamków.
Zamek w Chocimiu powstawał nad Dniestrem w latach 1325-1380. Dziś uznany jest za jeden z siedmiu cudów Ukrainy. Władali nim książęta Rusi Halickiej. W 1538 roku warownia została zdobyta przez polskie wojska. Najsłynniejszym wydarzeniem związanym z zamkiem była bitwa pod Chocimiem w 1621 r. Armia Rzeczypospolitej Obojga Narodów dowodzona przez hetmana Jana Chodkiewicza pokonała armię turecką. Zamek był jedną z budowli obronnych podczas tej bitwy.
Zamek w Kamieńcu Podolskim
To jeden z ważniejszych zamków w zestawieniu. Twierdza składała się z kilku zespołów budowli, które m.in. broniły zbudowanego nad przesmykiem mostu Tureckiego.
Ponieważ była to twierdza na samym południowo-wschodnim skraju Rzeczypospolitej i przez 300 lat skutecznie broniła się przed najazdami, nazywana była miastem niezwyciężonym, przedmurzem chrześcijaństwa i bramą do Polski.
Ciekawostką są budowle hydrotechniczne, które m.in. piętrzyły wodę przy bramach Lackiej i Ruskiej. Zamek położony jest w pętli rzeki Smotrycz.
Zamek w Trokach
Zamek w Trokach to warownia na wyspie na jeziorze Galwe, której budowa rozpoczęła się w 1404 r. Obecne imponujące zamczysko swój wygląd zawdzięcza rekonstrukcji.
Budowę zlecił wielki książę Witold. Zamek stracił znaczenie wojskowe po bitwie pod Grunwaldem. Następnie po latach warownia po unii lubelskiej stała się jedną z budowli na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Zamek po wojnach z Moskwą był ruiną, a w XIX w. podjęto pierwsze próby odbudowy. Ostatecznie warownię odbudowano po II wojnie światowej w stylu gotyckim, tak by przedstawiała się podobnie jak w XV w. Na uwagę zasługuje m.in. piękny dziedziniec. Dziś zamek to jedna z większych atrakcji Litwy.
Zamek w Łucku
Murowany zamek w Łucku na dzisiejszej Ukrainie zaczęto budować w połowie XIV w. w miejscu dawnej drewnianej warowni. Łuck znajdował się w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego, a po unii lubelskiej Korony Królestwa Polskiego.
Jednym z najbardziej znanych wydarzeń na zamku był m.in. zjazd monarchów europejskich w 1429 r. Na 13 tygodni zjechało tam kilkunastu królów, książąt, chanów, posłów i hospodarów. Był m.in. król Polski Władysław Jagiełło. Rozmawiano m.in. o zagrożeniu ze strony Imperium osmańskiego.
Zamek jest zachowany w dobrym stanie, częściowo zrekonstruowany. Mieści się tam muzeum państwowe.
Zamek w Nieświeżu
Król Kazimierz Jagiellończyk przekazał Nieśwież szlachcicom. Najpierw Niemirowiczom, a po latach majątek przeszedł w ręce Radziwiłłów.
Budowa renesansowo-barokowego zamku rozpoczęła się w 1582 r. Zamek był wielokrotnie przebudowywany. Kilkukrotnie przejmowali go Rosjanie, a Radziwiłłowie byli wyganiani. Jednym z ciekawszych wydarzeń na zamku było spotkanie marszałka Józefa Piłsudskiego z polskimi arystokratami w międzywojniu. Po II wojnie światowej Radziwiłłowie zostali wygnani, a te tereny wcielono do Białorusi.
Zamek w Mirze
Ten białoruski zamek to zabytek z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO. To także rezydencja, która przeszła w ręce Radziwiłłów. Polsko-litewski ród magnacki rządził nim do XIX w., a potem posiadłość przechodziła w ręce innych rodów szlacheckich, m.in. polskiego rodu Mirskich.
W 1942 roku Niemcy dokonali egzekucji ludności żydowskiej w parku zamkowym. Następnie utworzyli na terenie zamku mirskiego getto żydowskie. Otoczyli całość drutem kolczastym.
Zamek w Lidzie
Zamek w Lidzie także znajduje się na Białorusi, a zbudował go książę litewski Giedymin w XIV w. Razem z zamkami w Nowogródku (zostały z niego ruiny), Krewie, Miednikach i Trokach, tworzył on linię obronną.
Po latach zamek przeszedł we władanie króla Jagiełły. Z kolei w 1392 r. warownię odbił książę Witold, w dodatku przy pomocy Krzyżaków. Ogółem zamek był wielokrotnie oblegany przez różne wojska: ponownie przez Krzyżaków, następnie księcia smoleńskiego, w 1433 r. przez księcia litewskiego Świdrygiełłę, potem przez Moskali, a ostatecznie w 1710 r. zamek spalili Szwedzi podczas III wojny północnej.
Pod koniec XVIII wieku, od 1791 r., miejscowa ludność kamień po kamieniu zaczęła rozbierać zamek na materiał budowlany. Trzy lata potem na rozkradanym zamku Kościuszko walczył z wojskami rosyjskimi.
Od lat 20. XX w. trwają tam prace rekonstrukcyjne. Zrekonstruowano do tej pory m.in. wieżę i drewnianą galerię. Niestety, to co zostało do dziś, to praktycznie gołe mury.
Zamek w Podhorcach
Jest to budowla uważana za zamek, choć tak naprawdę jest to pałac z elementami obronnymi w stylu palazzo in fortezza. Barokowy gmach został wzniesiony w XVII w na zlecenie Stanisława Koniecpolskiego, który pisał do znajomych, że jest to forteca dla uciech i smacznego odpoczynku po wojskowych trudach i Rzeczypospolitej zabawach.
W 1648 r. zamek zaatakowali Kozacy, ale nie zdobyli go. Po latach forteca przeszła w ręce Sobieskich, a następnie Rzewuskich. Wacław Rzewuski, jeden z ciekawszych właścicieli, stworzył tam m.in. scenę teatralną, laboratorium alchemiczne i drukarnię. Potem, w 1865 r., zamek sprzedano Sanguszkom, którzy udostępnili go do zwiedzania.
W czasie I wojny światowej Rosjanie wywieźli z zamku cenne przedmioty. Z kolei w czasie II wojny światowej kolejny z Sanguszków ewakuował zbiory aż do São Paulo w Brazylii. Utworzył tam fundację Sociedade Sanguszko de Beneficência, która działa do dziś.
Po II wojnie światowej utworzono tam radziecki szpital gruźliczy. W 1956 r. zamek spłonął, a kilkanaście lat później realizowano tam zdjęcia do Potopu Jerzego Hoffmana (budowla grała zamek w Kiejdanach).
Uznaje się zamek w Podhorcach jako jeden z najbardziej zagrożonych dewastacją na całym świecie.
Oczywiście nie wspomnieliśmy o wielu warowniach, w tym nieistniejących lub takich, z których zostały ruiny. Skupiliśmy się na zamkach, które można odwiedzać.