Strona głównaTop 10Najstarsze cmentarze w Polsce – ich historia skłania do zadumy

Najstarsze cmentarze w Polsce – ich historia skłania do zadumy

Tradycja tworzenia cmentarza, jako miejsca pochówku, wzięła się z rzymskich obyczajów. Pierwsze takie tereny biskupi i księża tworzyli już w III wieku i były to miejsca święte. Dziś, dla sporej części Polaków, nekropolie to miejsca wyjątkowe, gdzie odwiedzają swoich bliskich. Warto również odkryć najstarsze cmentarze w Polsce i zobaczyć historyczne grobowce i pomniki. Oto one!

Cmentarze przy ul. Lipowej w Lublinie – najstarsze cmentarze

Cmentarze przy ul. Lipowej w Lublinie. Fot. Przemysław Czopor, Wikimedia Commons

Wymieniając najstarsze cmentarze w kraju koniecznie musimy wspomnieć o cmentarzach przy ul. Lipowej w Lublinie. Jest to najstarszy i najbardziej znany zespół cmentarzy we wschodniej Polsce, na który składają się: cmentarz rzymskokatolicki, cmentarz ewangelicko-augsburski, cmentarz prawosławny oraz cmentarz wojskowo-komunalny. Początki nekropolii sięgają roku 1794 i co ciekawe, do końca XVIII wieku w Lublinie nie było wydzielonego miejsca przeznaczonego na pochówek. Zmarli chowani byli w kryptach kościelnych oraz na przykościelnych małych cmentarzach.

Dziś w najstarszej części cmentarza podziwiać możemy około tysiąca grobów z XIX wieku. Niestety, większość wymaga odnowienia, gdyż zostały zbudowane przeważnie z nietrwałego piaskowca i wapienia. Nekropolia skrywa w sobie pomniki nagrobne wykonane przez wielu znanych artystów m.in. Antoniego Kurzawę, Bolesława Jeziorańskiego, Konstantego Laszczka. Spoczywają tu mieszkańcy Lublina, ludzie zasłużeni dla miasta czy kraju, żołnierze armii austro-węgierskiej z I wojny światowej, żołnierze AK i uczestnicy walk w 1939 roku.

Cmentarz Rakowicki w Krakowie

najstarsze cmentarze w Polsce
Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Fot. Zygmunt Put, Wikimedia Commons

Przy ulicy Rakowickiej w Krakowie położona jest komunalna nekropolia dawniej nazywana Cmentarzem Miejskim. Zwiedzając najstarsze cmentarze w Polsce, nie możemy pominąć go na naszym szlaku, gdyż jego historia sięga początku 1803 roku. Do dziś chowani są tam zarówno zwykli krakowianie jak i ci, którzy zasłużyli się szerzej na polach artystycznych, naukowych czy społecznych. Do najsłynniejszych osób spoczywających na Cmentarzu Rakowickim należą m.in. Jan Matejko czy Wisława Szymborska. Pochowano tu także wielu uczestników powstań zbrojnych czy wojen światowych z różnych stron frontu. Obecnie nekropolia jest wpisana do rejestru zabytków – o jej wartości artystyczno-historycznej świadczy wiele pięknych rzeźb uznanych polskich twórców.

Warszawskie Powązki – najstarsze cmentarze w Polsce

najstarsze cmentarze w Polsce
Warszawskie Powązki – najstarsze cmentarze w Polsce. Fot. Grand warszawski, Shutterstock

Ten najstarszy i najbardziej znany cmentarz Warszawy powstał w 1792 roku. Jego wyjątkowy charakter podkreśla fakt, że został zaprojektowany przez nadwornego architekta króla Stanisława Augusta Poniatowskiego – Dominika Merliniego. Początkowo jego powierzchnia wynosiła 2,6 ha, ale jego stopniowe rozszerzanie sprawiło, że dziś zajmuje 43 ha.

Choć Cmentarz Powązkowski powstał dopiero 12 lat po najstarszym cmentarzu w Polsce, to jednak właśnie ten ma dla Polaków szczególne znaczenie. Stał się on miejscem pochówku największej liczby znanych i zasłużonych ludzi w Polsce. Wiele wybitnych postaci posiada swoje pomniki w Alei Zasłużonych.

Czyje groby możemy zobaczyć wśród miliona pochowanych osób na warszawskiej nekropolii? Spoczywają tu literaci, pisarze i poeci m.in.: Bolesław Prus, Władysław Reymont, Zbigniew Herbert, Leopold Staff, Bolesław Leśmian, Agnieszka Osiecka. Pochowano tu także aktorów, m.in.: Andrzej Kopiczyński, czyli sławny Czterdziestolatek, Nina Andrycz, Hanka Bielicka, Krzysztof Kolberger, Henryk Machalica, Marek Perepeczko, czy też Irena Kwiatkowska, „kobieta pracująca”. Są i artyści innych dziedzin: Zenon Przesmycki (Miriam), Czesław Niemen, Irena Jarocka, Jan Kiepura, reżyserowie: Krzysztof Kieślowski, Józef Skolimowski, kompozytorzy: Krzysztof Komeda. Warto wspomnieć także o takich wyjątkowych postaciach jak: Hugon Kołłątaj – XIX wieczny polityk i filozof, Jan Nowak-Jeziorański – publicysta, dyrektor Radia Wolna Europa, a także Irena Sendlerowa – bohaterka II wojny światowej, która ocaliła życie tysięcy żydowskich dzieci.

Odkryjcie inne miejsca gdzie spoczywają słynni Polacy.

Stary Cmentarz w Ostrowie Wielkopolskim

najstarsze cmentarze w Polsce
Grobowiec rodziny Idzikowskich Ostrów Wielkopolski. Fot. Stiopa, Wikimedia Commons

Ostrów Wielkopolski ma powód do dumy. Nie w Warszawie, nie w Krakowie, ale właśnie tutaj znajduje się najstarszy czynny cmentarz katolicki w Polsce. Nekropolia została założona w 1782 roku i jako jedna z pierwszych w kraju znajdowała się poza miastem, a nie jak dotychczas to miało miejsce, przy kościele. Wcześniej takie pochówki uważano za niegodne katolika. Stary Cmentarz może poszczycić się ciekawą historią. To tutaj podczas zaborów odbywały się patriotyczne manifestacje, cmentarz także kilkukrotnie miał zostać zamknięty m.in. podczas II wojny światowej i w okresie komunizmu w Polsce.

Spacerując po urokliwych alejkach możemy podziwiać wiekowe nagrobki. Najstarszy zachowany grób pochodzi z 1842 roku. Zobaczymy także różnorodność stylów: nagrobki klasyczne, neoromantyczne, secesyjne, kubiczne. Ciekawym miejscem w południowo-zachodniej części jest największy, klasycystyczny grobowiec rodziny Idźkowskich.

Stary Cmentarz Rzymskokatolicki w Płocku – Płockie Powązki

Najstarsze cmentarze w Polsce – Płockie Powązki. Fot. Shutterstock

Płockie Powązki – jak nazywają go mieszkańcy Płocka, to najstarsza nekropolia w Polsce. Za rok jego założenia uznaje się rok 1780, czyli 2 lata wcześniej niż ten w Ostrowie Wielkopolskim. Początki cmentarza były dość burzliwe, gdyż mieszkańcom nie podobało się, że miejsce pochówku przeniesiono poza obręby kościoła. Jednak z czasem stał się on miejscem gdzie żegnano najwybitniejszych mieszkańców Płocka. Dzięki zwiększeniu przestrzeni na cmentarzu zaczęto budować grobowce rodzinne, groby pojedyncze oraz okazałe pomniki nagrobne.

Nekropolia funkcjonowała do zakończenia II wojny światowej. Dziś można podziwiać piękne grobowce, które niestety wymagają renowacji. W XIX wieku przeważały groby ziemne lub ceglane tynkowane, później zaczęto dodawać także te z kamienia polnego, piaskowca i granitu. Miejscem wyróżniającym się na starym cmentarzu w Płocku jest zbiorowa mogiła bohaterów Powstania Styczniowego z 1863 roku.

Cmentarz żydowski w Szczebrzeszynie – najstarsze cmentarze w Polsce

Cmentarz żydowski w Szczebrzeszynie
Cmentarz żydowski w Szczebrzeszynie. Fot. Shutterstock

Będąc na szlaku pokazującym najstarsze cmentarze w Polsce, warto wspomnieć także o żydowskim miejscu pochówku. Kirkut w Szczebrzeszynie istniał od 1593 roku. Powstał prawie 200 lat wcześniej niż najstarszy cmentarz rzymskokatolicki w Polsce. Mimo ogromnych zniszczeń, dokonanych przez Niemców w czasie wojny, większość nagrobków ocalała i stanowi dziś największy zbiór macew nagrobnych na Lubelszczyźnie. Odwiedzając to wyjątkowe miejsce możemy podziwiać 400 prostokątnych płyt nagrobnych, z których najstarsze pochodzą z XVII wieku. Na cmentarzu w 1942 roku miały miejsce także dramatyczne sceny. Właśnie tu hitlerowcy dokonywali masowych egzekucji Żydów, po których pochowano około 2300 osób w dwóch zbiorowych mogiłach.

Poznajcie najciekawsze cmentarze żydowskie w Polsce.

Cmentarz mennonicki w Stogach

Cmentarz mennonicki w Stogach. Fot. Polimerek, Wikimedia Commons

Na koniec mamy jeszcze jedno ciekawe miejsce w Polsce. W Stogach, niedaleko Malborka, znajduje się cmentarz mennonicki z 1768 roku, który jest też największą nekropolią tego wyznania w Polsce. Mennonici to wiara chrześcijańska zaliczana do protestantyzmu, która przybyła do nas z Holandii. Na powierzchni 2,6 ha zachowało się 260 obramowań grobów pojedynczych, podwójnych oraz dziecięcych, zobaczymy także 78 stel charakterystycznych dla kultury mennonickiej oraz innych w formie krzyży, tablic i tumb. Warto odkryć to interesujące miejsce i dowiedzieć się więcej o mieszkańcach Holandii, którzy zamieszkiwali tereny naszego kraju.

8 KOMENTARZE

  1. Witam, przy wspomnieniu najstarszych cmentarzy, pomineliscie Panstwo Stary Cmentarz w Tarnowie z 1787 roku, zwany rowniez Cmentarzem Starym na Zabłociu. Jest starszy niz wymienione przez Was „najstarsze” cmentarze i rowniez ma grobowiec powstancow z 1863 roku. Najstarszy nagrobek należy do zmarłej w 1795 roku Anny Karoliny z Lubomirskich Radziwiłłowej, żony księcia Karola Radziwiłła „Panie Kochanku”, ale ponoc inskrypcja zawiera błędną datę jej śmierci.

  2. A tymczasem Wikipedia podaje, że cmentarz św.Rocha w Częstochowie był założony w 1641 roku i jest najstarszym czynnym cmentarzem w Polsce i jak wynik z tego zapisu jest starszy o prawie 140 lat od innego wskazanego jako najstarszy przez Wikipedię. Ciekaw jestem czy jest jeszcze jakiś starszy czynny od najstarszego i od tego częstochowskiego.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

NAJPOPULARNIEJSZE