Strona głównaTop 10Najstarszy kościół w Polsce – 11 najpoważniejszych typów

Najstarszy kościół w Polsce – 11 najpoważniejszych typów

Odpowiedź na pytanie o najstarszy kościół w Polsce, okazuje się bardzo trudna. Historycy i archeolodzy niejednokrotnie spierają się w tej kwestii. Oto 11 kościołów w Polsce, które są bardzo stare i prawdopodobnie wśród nich znajduje się najstarszy w Polsce. A być może jakiegoś jeszcze nie odkryto?

Kaplica pod kościołem Najświętszej Marii Panny na Ostrowie Tumskim w Poznaniu

ostrów tumski w poznaniu
Ostrów Tumski w Poznaniu. Fot. Shutterstock

Pod kościołem NMP na Ostrowie Tumskim w Poznaniu znajdują się ruiny. To bardzo ciekawe pozostałości kaplicy ufundowanej jeszcze przez Dąbrówkę, które wzbudzają sensację wśród archeologów. W tym miejscu znajdowała się jedna z siedzib Mieszka I.

Trudno to jednoznacznie stwierdzić, który kościół w Polsce jest najstarszy, jednak istnieją przesłanki że ruiny kaplicy Maryi Panny na Ostrowie Tumskim w Poznaniu są najstarszymi zachowanymi pozostałościami po budowli sakralnej w Polsce. Pochodzą z około 965 r.

Najstarsza drewniana świątynia w Polsce

świątynia wang
Kościół Wang. Fot. Shutterstock

Kościół parafialny pod wezwaniem Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Kosieczynie koło Zbąszynka w woj. lubuskim pochodzi z XIV w. Mieszkańcy ucieszyli się, że jest to najstarsza świątynia drewniana w Europie, tak przynajmniej stwierdzono po badaniach archeologicznych.

Ale wcale nie jest jednak taka stara! Na pewno mieszkańcy Karpacza nie zgodziliby się, że jest to najstarszy kościół w Polsce. Świątynia Wang powstała w Norwegii na przełomie XII i XIII w. Choć większość elementów nie jest oryginalna, to jednak niektóre z nich pamiętają jeszcze Norwegię.

Rotunda św. Mikołaja w Cieszynie

rotunda w cieszynie
Rotunda romańska w Cieszynie. Fot. Shutterstock

Najsłynniejszym zabytkiem Cieszyna jest rotunda romańska, a konkretnie kaplica pod wezwaniem świętego Mikołaja. Mogła powstać około 1180 roku i stoi do dziś na Górze Zamkowej, będącym miejscem pierwszego osadnictwa w Cieszynie.

Raz do roku, 6 grudnia w dniu świętego Mikołaja, odbywają się tam msze święte. Rotundę można zwiedzać, jest możliwe wejście do niej. Znajduje się ona na Szlaku Romańskim.

Coś Wam przypomina ten budynek? Weźcie do ręki banknot dwudziestozłotowy i dokładnie mu się przyjrzyjcie 🙂

Katedra gnieźnieńska

drzwi gnieźnieńskie
Słynne Drzwi Gnieźnieńskie. Fot. Alizada Studios, Shutterstock

Wśród najstarszych budowli sakralnych, do których nadal możemy wejść i nie są w ruinie, należy wymienić katedrę gnieźnieńską. Pochodzi z ok. 970 r. Chociaż przechodziła liczne przebudowy, to pierwotny kościół jest jednym z najstarszych w Polsce.

Kościół św. Idziego we Wrocławiu

Kościół świętego Idziego, Ostrów Tumski, Wrocław
Kościół świętego Idziego, Ostrów Tumski, Wrocław. Fot. CC BY-SA 3.0

Kościół świętego Idziego na Ostrowie Tumskim położony jest tuż obok wrocławskiej katedry. Jest nie tylko najstarszym wciąż działającym kościołem we Wrocławiu, ale też najstarszym w pełni zachowanym budynkiem w całym mieście. Jeśli chodzi o Polskę, jest jednak daleko od czołówki. Pochodzi z I połowy XIII w.

Ten maluteńki kościółek i Muzeum Archidiecezjalne łączy słynna Kluskowa Brama. Z kolei w samym muzeum można oglądać Księgę Henrykowską.

Katedra na Wawelu

wawel katedra zamek
Wawel. Fot. Shutterstock

Pierwotna katedra na Wawelu została wybudowana około 1000 roku. Z powodu licznych przebudów nie można powiedzieć, że zachowała pierwotny kształt. Choć powstała bardzo dawno temu, bliższy prawdzie jest opis, że dawny kościół w tym miejscu był jednym z pierwszych w Polsce.

Kolegiata w Tumie

kolegiata w tumie
Kolegiata w Tumie. Fot. Shutterstock

Na długo przed budową kolegiaty, miejsce to było związane z działalnością religijną. Początkowo mówiło się, że od około 997 roku działało tu pierwsze w Polsce opactwo benedyktynów. Ostatecznie obecność zakonników można potwierdzić od II połowy XI wieku. Opactwo benedyktynów zostało jednak przeniesione ze względu na budowę nowego kościoła. Budowla na przestrzeni lat ucierpiała wielokrotnie na skutek najazdów, wojen i pożarów. Jej ostatnia odbudowa w 1947 r. pozwoliła na przywrócenie świetności temu miejscu.

Bazylika w Płocku

drzwi bazylika w płocku
Drzwi bazyliki w Płocku. Fot. Shutterstock

Bazylika katedralna w Płocku góruje nad miastem. Stanowi integralną część zamku piastowskiego położonego na Wzgórzu Tumskim. Pierwszy kościół powstał w tym miejscu w 1075 roku i był w całości wykonany z drewna. To w nim Bolesław Krzywousty został pasowany na rycerza. Po zniszczeniu budowli przez Pomorzan w 1136 roku wybudowano w Płocku pierwszą kamienną katedrę, która wielkością przewyższała te znajdujące się w Gnieźnie i Krakowie.

Jednym z największych symboli tego miejsca były wielkie dwuskrzydłowe drzwi, obite 48 płytami spiżowymi z płaskorzeźbami. Niestety to wspaniałe dzieło w niewyjaśnionych okolicznościach znalazło się w Soborze Sofijskim w Nowogrodzie Wielkim. W 1981 roku wykonano replikę drzwi.

Kolegiata w Kruszwicy

kolegiata w kruszwicy
Kolegiata śś. Pawła i Piotra w Kruszwicy. Fot. Shuttestock

Bardzo polecamy zajrzeć do kościoła śś. Piotra i Pawła w Kruszwicy. Wśród zachowanych budowli, które nie bardzo zmieniły się od czasów wzniesienia, wiedzie w Polsce prym. Jest zachowaną budowlą z przełomu XI i XII w.

Rotunda w Strzelnie

rotunda św. prokopa w strzelnie
Rotunda św. Prokopa w Strzelnie. Fot. Shutterstock

Rotunda św. Prokopa w Strzelnie według źródeł historycznych została konsekrowana w 1133 roku. Została zbudowana z granitowych ciosów. W środku można podziwiać m.in. kopię tympanonu fundacyjnego z XII wieku (oryginał został zniszczony). Zachowała się za to oryginalna kropielnica z XII w.

Kościół św. Jana Jerozolimskiego za Murami w Poznaniu

kościół św. jana poznań
Kościół św. Jana Jerozolimskiego za Murami, Poznań. Fot. Shutterstock

Pierwotny kościół, który mieścił się w tym miejscu, został wzniesiony w XI wieku pod wezwaniem Michała Archanioła. W 1187 roku został on przekazy w ręce zakonu joannitów. Na przełomie XII i XIII wieku zakonnicy postanowili rozbudować kościół, a stara bryła została wkomponowana w nową świątynię. Wkrótce nastąpiła również zmiana patrona kościoła na św. Jana Jerozolimskiego. Warto wspomnieć, że jest to jedna z pierwszych świątyń w Polsce, do budowy której użyto cegły.

Kościół św. Jakuba w Jakubowie

Kościół św. Jakuba powstał najprawdopodobniej w 991 r. Fot. www.radwanice.pl

Niektóre źródła podają, że to właśnie sanktuarium św. Jakuba Apostoła w Jakubowie jest najstarszym kościołem w Polsce. Świątynia ta znajduje się na Dolnym Śląsku w gminie Radwanice. Bardzo możliwe, że już w 991 roku za panowania Mieszka I istniał w tym miejscu drewniany kościółek, który świadczył o istnieniu tutaj wczesnej wspólnoty chrześcijańskiej.

Jednak udokumentowane istnienie gotyckiego kościoła w tym miejscu datowane jest na 1376 rok. W 1571 roku, w okresie reformacji, kościół został przejęty przez protestantów i przemieniony na zbór. Kościół katolicki na tych terenach odrodził się ponownie dopiero w połowie XIX wieku.

13 czerwca 2007 roku biskup Adam Dyczkowski ustanowił w Jakubowie sanktuarium diecezjalne św. Jakuba Apostoła.



Weronika Skupin
Weronika Skupin
Redaktor serwisu PolskaZachwyca.pl, która z pasją odkrywa i opisuje kolejne piękne miejsca w Polsce. Częściej wybiera plecak, hostel i eskapady w nieznane miejsca, niż walizkę, hotel i zorganizowane wycieczki. Wieloletnia dziennikarka prasowa i saunamistrzyni. Odpręża się grając w planszówki.

9 KOMENTARZE

  1. Na mazowszu po Płocku istnieje jeszcze 1 obiekt jako miejsce jedno z najstarszych jest to- Czerwińsk nad Wisłą oraz rzymskokatolickiej parafii Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny.
    Historia Czerwińska przez stulecia nierozerwalnie jest związana z historią tutejszego klasztoru kanoników regularnych, powstałego w XII w. Pierwszy dokument wspominający o Czerwińsku, pochodzący z 1155 r., to bulla papieża Hadriana IV dotycząca właśnie klasztoru. Dzięki nadaniom i darowiznom książąt mazowieckich zakon ten stał się jednym z większych właścicieli feudalnych na Mazowszu.
    Gorąco polecam to miejsce z dusza i juz niedługo,,most jagiełly,,

  2. Haczów. Perełka na szlaku architektury drewnianej – XIV w., największy gotycki kościół drewniany w Europie ze słynną Pietą i mnóstwem innych ciekawych stareńkich (mniej lub bardziej) elementów wystroju. Bezcenne gotyckie malowidła wzruszają.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

NAJPOPULARNIEJSZE