Powiśle to region graniczący z Żuławami, Warmią, Kociewiem oraz Ziemią Chełmińską, który ma sporo do zaoferowania. Potężne warownie, jedna z najwyższych budowli sakralnych w Polsce czy niespotykane nigdzie indziej zabytki techniki to atrakcje, które trzeba zobaczyć. Odkryjcie z nami Powiśle – region o młodej nazwie, lecz z atrakcyjnymi, historycznymi zabytkami.
Zamek w Kwidzynie
Jedną z ciekawszych atrakcji Powiśla jest Zamek w Kwidzynie. Ten wzorowany na twierdzach krzyżackich obiekt, to budowla kapituły pomezańskiej, która do dziś zdumiewa swoim ogromem. Początkowo był czworobocznym, samodzielnym zamkiem z wieżami w narożnikach. Dopiero po połączeniu z katedrą, wraz z całym miastem, stało się w XIV wieku twierdzą obronną.
Dziś zamek jest jednym z najchętniej odwiedzanych zamków Pomorza. To co kojarzy się z twierdzą w Kwidzynie to gdanisko. Ta charakterystyczna wieża, to największy na terenie państwa krzyżackiego sanitariat tego typu. Wieża służyła także do celów obronnych, ale przede wszystkim była toaletą.
Zobacz także: Zamek w Kwidzynie – intrygująca twierdza.
Katedra w Kwidzynie – Powiśle
W Kwidzynie, obok zamku znajduje się także inna atrakcja, której nie może zabraknąć na Waszej liście – Katedra św. Jana Ewangelisty. Połączona z wartownią świątynia to gotycki kompleks zamkowo-katedralny, który jest wyjątkowym pomnikiem średniowiecznej architektury ceglanej w Polsce. Świątynia powstawała etapami w XIV wieku, ale z poprzedniej budowli ocalała jedynie kruchta. W latach 1862-1864 katedra została odnowiona w duchu neogotyku według projektu Friedricha Augusta Stülera.
Także we wnętrzach zachowało się sporo, wartych zobaczenia, skarbów. W Kwidzynie podziwiać możecie gotyckie malowidła ścienne, późnogotycki tron biskupi z około 1510 roku oraz barokowe ołtarze i epitafia. W roku 2007 odkryto tu Kryptę Wielkich Mistrzów – groby trzech wielkich mistrzów: Wernera von Orseln, Ludolfa Koeniga von Wattzau i Henryka von Plauen. Po skończeniu badań komory grobowe nie zostały ponownie pokryte kamienną posadzką, lecz taflami hartowanego szkła. Tuż pod szybą zobaczyć możecie miejsce pochówku wielkich mistrzów, gdzie w trumnach umieszczono manekiny ubrane w szaty i płaszcze, a także relikwiarze ze szczątkami biskupów pomezańskich.
Średniowieczne wodociągi w Prabutach
Znajdujące się na Powiślu miasto Prabuty może pochwalić się unikatowym przykładem barokowej sztuki inżynieryjnej. Wodociągi miejskie to jeden z nielicznych zachowanych zabytków techniki z tego okresu. Ich historia rozpoczyna się w XVIII wieku, kiedy to w mieście mieszkańcom stale dokuczał deficyt wody. Wynikało to ze specyficznego położenia miasta – na wzgórzu, gdzie nie dochodziły rzeki, a jeziora były znacznie oddalone od zabudowań. Problem z wodą doprowadzał do pożarów oraz wpływał na funkcjonowanie młyna i dwóch browarów znajdujących się w mieście. Na szczęście w latach 1726-1730 wybudowano system podziemnych kanałów z czterema cysternami, pozwalającymi na czerpanie wody w czterech narożach rynku.
Dziś możecie zobaczyć na własne oczy osiemnastowieczne kanały wodociągów miejskich, które znajdują się na głębokości ok. 3,5 m pod powierzchnią rynku w Prabutach. Jest to świetna okazja, aby na własne oczy zobaczyć jak radzono sobie z niedoborem wody w dawnych czasach. Podziemne tunele są oświetlone, dzięki czemu odkryjecie to zaskakujące miejsce w pełnej krasie i z pewnością zrobicie sobie świetne zdjęcia.
Ruiny zamku biskupiego w Prabutach
Kolejną, chętnie odwiedzaną atrakcją Prabut są ruiny zamku Biskupów Pomezańskich. Warownia została wzniesiona w drugiej połowie XIII wieku przez biskupów kwidzyńskich, którzy przyczynili się także do jej rozbudowy w XIV wieku. Gdy w 1527 roku opuścili oni zamek, stał się on siedzibą księcia pruskiego. Późniejsze lata przyniosły twierdzy kilka podpaleń, które ostatecznie doprowadziły ją do zniszczenia.
Dziś, w ruinach zamku, znajduje się zachowana część piwnic pod skrzydłem zachodnim, fragmenty muru zewnętrznego i wewnętrznego oraz fundamenty budynków wojskowych z XVIII wieku. Obok warowni znajduje się makieta dawnej budowli w skali 1:16, która została nagrodzona w konkursie Pomorskie perły w koronie 2010. Ze wzgórza, gdzie położony był zamek podziwiać możecie malowniczy widok na jezioro Liwieniec – obecnie rezerwat ptactwa wodnego.
Zamek w Sztumie – Powiśle
Powiśle może poszczycić się niezwykle malowniczo położoną warownią. Leżący nad Jeziorem Sztumskim, na trasie między warowniami w Kwidzynie i Malborku, Zamek w Sztumie jest jedną z ważniejszych warowni krzyżackich w Polsce. Twierdza była siedzibą wójta krzyżackiego, ale zamieszkiwali tam także inni urzędnicy zakonu zajmujący ważne urzędy, którzy w razie potrzeb mogli łatwo docierać do zamku w Malborku.
Na przestrzeni lat warownia poniosła ogromne szkody. Najpierw została spalona i odbita przez wojska polskie zmierzające pod Grunwald w 1410 roku. Kolejne zniszczenia nastąpiły podczas wojen szwedzkich i ostatecznie zamek został częściowo rozebrany przez władze pruskie. Gdy dziś odwiedzicie to malownicze miejsce zobaczycie dwa skrzydła zamku wraz z pozostałościami wież i murami obwodowymi, na których znajduje się kikut wieży więziennej. Obecnie we wnętrzach warowni znajduje się oddział Muzeum Zamkowego w Malborku, gdzie zobaczycie m.in. wystawę pokazującą początki Bractwa Rycerzy Ziemi Sztumskiej.
Zobacz także: Zamek w Sztumie – krzyżacka warownia między jeziorami.
Katedra św. Mikołaja w Elblągu
Zmierzając w kierunku Elbląga, pierwszą rzeczą jaką zobaczycie już z daleka, będzie potężna, 97-metrowa wieża Katedry św. Mikołaja. Ta okazała budowla, jest jednym z najwyższych obiektów sakralnych w Polsce. Budowę kościoła rozpoczęto już w XIII wieku i przez kolejne dwa stulecia rozbudowywano, aby stał się świątynią trzynawową, halową z dwuprzęsłowym prezbiterium.
We wnętrzach katedry skrywa się wiele cennych eksponatów. Zobaczycie tu m.in. brązową chrzcielnicę pochodzącą z 1387 roku, ołtarze ufundowane przez elbląskich rzemieślników: flisaków wiślanych, słodowników, czeladników szewskich, a także figura patrona diecezji elbląskiej świętego Wojciecha.
Kanał Elbląski – Powiśle
Powiśle może poszczycić się jeszcze jednym interesującym zabytkiem techniki, którego rozwiązanie hydrotechniczne uważane jest za wyjątkowe na skalę światową. Kanał Elbląski to sztucznie stworzona droga wodna łącząca Elbląg z Ostródą. Trasa ta mierzy 82 km, a część tego malowniczego odcinka znajduje się właśnie na Powiślu.
Jeśli chcielibyście przepłynąć całą trasę z Elbląga do Ostródy to po drodze czeka na Was aż 5 pochylni, gdzie różnica poziomów między najwyższym i najniższym punktem kanału wynosi niemal 100 m! Podczas rejsu czekają na Was także śluzy regulujące poziom wody oraz pochylnie, po których przetacza się statki ustawione na platformach. To ostanie rozwiązanie to atrakcja na skalę europejską, którą koniecznie musicie zobaczyć.
Zobaczcie także: Kanał Elbląski – poznajemy ciekawostki.
Pałac Sierakowskich w Waplewie Wielkim
„Ażeby przez chwilę napawać się pięknem jego parku i rzucić okiem na dzieła sztuki, istotnie bezcenne, zgromadzone w starym pałacu”. Tak o Pałacu Sierakowskich w Waplewie Wielkim pisał Stefan Żeromski, który wraz z innymi polskimi pisarzami, politykami i artystami odwiedzał to wyjątkowe miejsce. Obecny pałac powstał w XVII wieku jako murowany dwór na polecenie Jana Zawadzkiego. Po nim właścicielami majątku byli Chełstowscy, Bagniewscy i od 1759 roku Sierakowscy, którzy mieszkali tu aż do do 1929 roku.
Obecnie, od 2006 roku, pałac znajduje się w posiadaniu Muzeum Narodowego w Gdańsku, które utworzyło tam Muzeum Tradycji Szlacheckiej oraz Pomorski Ośrodek Kontaktów z Polonią. We wnętrzach zabytkowego budynku podziwiać możecie liczne dzieła sztuki, m.in. obrazy podarowane przez Izabellę Sierakowską-Tomaszewską. W pałacu odbywają się także Pomorskie Dni Chopinowskie, podczas których posłuchacie nie tylko muzyki klasycznej, ale także jazzowej.
Szlak Powiśle 1920
Odkrywanie największych zabytków Powiśla jeszcze nigdy nie było tak przyjemne. 11 lipca 1920 roku na obszarze Warmii, Mazur i Powiśla odbył się plebiscyt, który zadecydował o przynależności państwowej tych ziem, gdy mapy Europy były rysowane na nowo po I wojnie światowej. 100 lat później Muzeum Zamkowe w Malborku przygotowało fantastyczne szlaki, które zaproszą Was w podróż śladami plebiscytowej historii miejsc i ludzi, którzy zaangażowali się w walkę o polskość. Trasy przygotowano w mobilnej aplikacji o nazwie „Szlak Powiśle 1920”, którą możecie bezpłatnie pobrać na swoje smartfony.
Trasy rowerowe na Szlaku Powiśla 1920:
- Z Janowa do Kwidzyna (13 km)
- Z Kwidzyna do Sztumu (41 km)
- Ze Sztumu do Waplewa (49 km)
- Ze Sztumu do Postolina (29 km)
Piesze trasy na Szlaku Powiśla 1920:
- Pieszo po Kwidzynie (5 km)
- Pieszo po Sztumie (5,8 km)
Zamek w Malborku
Choć trwają spory na temat tego, czy Zamek w Malborku znajduje się jeszcze na terenie Powiśla, czy już na Żuławach, to zdecydowanie nie mogło go zabraknąć w tym zestawieniu. Krzyżacka budowla w Malborku, to największy zamek na świecie, który jest najbardziej znaną, obok Wawelu, twierdzą w Polsce. Wizyta w tej wyjątkowej warowni z pewnością zrobi na Was ogromne wrażenie.
Historia zamku sięga średniowiecza, a zgromadzone w zamku eksponaty robią ogromne wrażenie. W muzeum zobaczycie m.in. ogromną kolekcję bursztynów. Znajduje się tutaj ponad 700 okazów o zróżnicowanej wielkości, formach, barwach i stopniu przejrzystości, a wśród nich liczne, zawierające inkluzje zwierzęce i roślinne. Zbiory stanowią także historyczne wyroby rzemieślnicze wykonane z bursztynu. Na Zamku w Malborku znajdują się także rzeźby, obrazy, pomniki, meble oraz inne cenne eksponaty.
Zobaczcie także: Malbork – prawdy i mity. Sprawdź, czy wiesz wszystko o zamku.