W średniowieczu na polskie ziemie sprowadzano zakonników w celach ewangelizacji. Posiadali oni duże majątki ziemskie, władali całymi miastami i okolicznymi wsiami, pobierali cła, byli więc ważną grupą społeczną. Wielkie opactwa i zakony pozostały ich spuścizną. Oto najciekawsze polskie opactwa i zespoły klasztorne.
Opactwo benedyktynów w Tyńcu
Benedyktyni pojawili się w Tyńcu w 1044 r., przynajmniej według kroniki Jana Długosza. Ale niektórzy historycy twierdzą inaczej: że to nie Kazimierz I Odnowiciel, a Bolesław II Szczodry stał za ich sprowadzeniem. Miał ich sprowadzić przy okazji królewskiej koronacji.
Zakonnicy byli bardzo związani z królem. Ich działalność miała wspomóc odbudowę Kościoła i kraju. Dziś klasztor można zwiedzać. Część zakonników oprowadza liczne wycieczki, inni zajmują się pracą naukową albo fizyczną.
Czytaj także: Opactwo benedyktynów w Tyńcu – spektakularny klasztor na skale
Opactwo cystersów w Lubiążu
To największe takie opactwo na świecie i drugi co do wielkości obiekt sakralny. Dziś w cenie 15 zł można zwiedzać arcydzieło polskiego baroku, w którym cystersi zamieszkali w połowie XII wieku. Na uwagę zasługują m.in. barokowe freski. W ramach zwiedzania kompleksu klasztornego można odwiedzić m.in. imponujących rozmiarów Salę Książęcą, która uważana jest za jeden z najwybitniejszych zabytków śląskiego baroku
W klasztorze powstało bardzo wiele ważnych XII-wiecznych dzieł, np. Roczniki lubiąskie czy Kronika książąt polskich. Pałac opatów posiada aż 300 sal, a zespół klasztorny ponad 600 okien. Fasada budynku ma 223 metry i jest najdłuższą fasadą barokową w Europie.
Ciekawostką jest, że w czasie II wojny światowej podziemiach klasztoru Niemcy mieli podobno prowadzić działalność o bliżej nieznanym przeznaczeniu. Wiadomo też, że w 1936 roku Lubiąż odwiedził Adolf Hitler.
Czytaj więcej: Opactwo cystersów w Lubiążu – największe na świecie
Opactwo cystersów w Sulejowie
Cystersi mieli w dawnej Polsce wiele opactw. Do Sulejowa zakonników z francuskiego Morimond przywołał Kazimierz II Sprawiedliwy. Ufundował im klasztor, do czego według legendy nakłoniła go pewna wizja z jeleniem.
Dowiedz się więcej: Opactwo cystersów w Sulejowie – czas zatrzymał się tu w średniowieczu
Piękne opactwo w Podklasztorzu, dzielnicy Sulejowa w woj. łódzkim, jest pięknym przykładem architektury romańskiej, a kościół św. Tomasz jedną z najlepiej zachowanych romańskich budowli. Kompleks jest niemal żywcem wyjęty z przełomu XII i XIII wieku.
Opactwo na Świętym Krzyżu
Bazylika na Świętym Krzyżu uchodzi za najstarsze polskie sanktuarium. Znajduje się na Świętym Krzyżu, czyli Łysej Górze w Górach Świętokrzyskich, w diecezji sandomierskiej. Klasztor benedyktynów miał zostać ufundowany już za czasów Bolesława Chrobrego w 1006 roku.
Co ciekawe w 1884 r. zostało tam stworzone ciężkie więzienie kryminalne działające do II wojny światowej. Z kolei w czasie wojny Niemcy więzili tam radzieckich jeńców. Dziś możliwe jest zwiedzanie klasztoru.
Czytaj więcej: Bazylika na Świętym Krzyżu (Łysej Górze)
Opactwo cystersów w Henrykowie
Opactwo cystersów w Henrykowie jest jednym z najbardziej znanych kościołów na Dolnym Śląsku. To tam powstała Księga Henrykowska, czyli kronika założenia i uposażenia opactwa cystersów w Henrykowie. To jeden z najcenniejszych zabytków sztuki piśmienniczej w historii Polski. Zawiera ona pierwsze znane zdanie zapisane w języku polskim. To właśnie dzięki niej Henryków jest szerzej znany. Znajduje się tam cysterski zespół klasztorny z kościołem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Jana Chrzciciela. Po burzliwych latach zespół klasztorny jest ponownie w rękach cystersów. Działa tam dom opieki społecznej i katolickie liceum.
Klasztor kamedułów w Krakowie
Klasztor kamedułów powstał w XI wieku, a do Krakowa został sprowadzony w XVII wieku. Kameduli żyją według surowych zasad opartych na regule benedyktyńskiej. Dzień zaczyna się dla nich bladym świtem – wstają o 3:30. Jako, że jest to zakon monastycznych pustelników, mnisi spotykają się niezwykle rzadko. Mieszkają w pustelniach lub pojedynczych celach a ich życie upływa głównie na modlitwie, pokucie i zachowaniu milczenia.
Na co dzień klasztor mogą zwiedzać wyłącznie mężczyźni. Kobiety mogą przekroczyć bramy klasztoru zaledwie w 12 dni w ciągu roku. Są to głównie święta m.in Boże Narodzenie, Zielone Świątki czy Wniebowzięcie NMP. Kościół znajdujący się na terenie klasztoru mogą natomiast obejrzeć wszyscy.
Czytaj więcej: Klasztor kamedułów w Krakowie – milczenie i modlitwa
Klasztor cystersów w Wąchocku
Opactwo cystersów w Wąchocku spowodowało rozkwit miasta. W XIII wieku Wąchock stał się ważny i bogaty, bo do majątku klasztoru wpływały darowizny. Było to konkurencyjne opactwo dla zakonników ze Świętego Krzyża, którzy nie dopuszczali, by cystersi z Wąchocka mieli zbyt wielkie wpływy administracyjne. Zakonnicy toczyli między sobą liczne spory majątkowe.
Czytaj także: Miasto, o którym tylko słyszałeś. Jakie są atrakcje Wąchocka?
Klasztor kamedułów w Wigrach
Dawny klasztor kamedułów nad jeziorem Wigry powstał w miejscu dworu myśliwskiego, z którego chętnie korzystali Władysław Jagiełło i Zygmunt August. Zabudowania zostały przekazane kamedułom w 1667 roku. Pierwotnie stały na wyspie, ale połączono ją z lądem. Doszło do kasaty zakonu, ale obecnie majątek można zwiedzać. Można zatrzymać się w jednym z eremów, czyli domów pustelniczych w kompleksie klasztornym. Ceny biletów: 8 zł normalne, 4 zł ulgowe. Należy zadzwonić na dwa dni przed zwiedzaniem by się umówić.
Czytaj więcej: Suwałki – to musisz zobaczyć
Opactwo cystersów w Rudach
Opactwo cystersów w Rudach w woj. śląskim jest otoczone rozległym parkiem. Jest też restauracja i jezioro, gdzie można popływać na kajakach i rowerach wodnych. Stworzono również plac zabaw. Innymi słowy to doskonałe miejsce rekreacyjne.
Cystersi zostali tu sprowadzeni przez księcia Bolesława Wysokiego. W kościele, którego budowę ukończono na początku XIV wieku, znajduje się cudowny obraz Matki Bożej Pokornej. Warto obejrzeć zabudowania klasztorne z księdzem-przewodnikiem, który jest kopalnią wiedzy o historii opactwa. Obiekt znajduje się na Szlaku Cysterskim.
Klasztor dominikanów w Krasnobrodzie
Klasztor dominikanów w Krasnobrodzie z lat 1690-1699 z kościołem plebanią, kaplicą i spichlerzem, to zespół położony u podnóża Księżej Góry (Podklasztor). Kościół ufundowała Maria Kazimiera Sobieska, a opiekę nad nim powierzyła dominikanom. Świątynia połączona jest z XVIII-wiecznym budynkiem klasztoru. Na uwagę zasługuje drewniany spichlerz z 1795 roku. Na spacer warto wybrać się do lasu za klasztorem stacjami drogi krzyżowej.