Miasta zwane polskimi Carcassone przypominają układem ulic o swej historii sięgającej średniowiecza. Nie brakuje nam osad lokowanych na prawie niemieckim na siatce ulic wokół rynku. Niektóre średniowieczne miasta w Polsce wciąż okalają zabytkowe mury. Oto najlepsze miejsca, by poczuć się jak przed wiekami – najstarsze miasta w Polsce na ostatnich slajdach.
Średniowieczne miasta w Polsce – Paczków
Paczków to miasto z układem parceli niemal idealnie zachowanym od czasów średniowiecza, z niemal pełnym przebiegiem murów, zachowanymi basztami i wieżami bramnymi.
Paczków lokowano na prawie niemieckim w 1254 roku, podobnie jak Bytom.
Gniezno
Gniezno to szczególne miasto dla Polaków. To tutaj, na Wzgórzu Lecha w latach 940-941 powstało państwo Polan. Gniezno to również pierwsza stolica Polski i miasto, w którym Mieszko I przyjął Chrzest Polski. Miejsce to nazywane jest także Miastem Świętego Wojciecha.
Czytaj więcej: Gniezno – tu powstała Polska
Choć osada istniała już wcześniej, lokacja Gniezna jako miasta na prawie niemieckim nastąpiła w 1243 roku.
Chełmno
To piękne pełne zabytków miasto o średniowiecznym układzie ulic w województwie kujawsko-pomorskim. Ulokowane jest na 9 wzgórzach nad Wisłą. Ale Chełmno to także polska stolica zakochanych, gdzie można zjeść bułeczki z lubczykiem czy też spędzić romantyczne chwile na ławeczce zakochanych.
Czytaj więcej: Chełmno – miasto zakochanych
Chełmno, podobnie jak Kwidzyń i Toruń to średniowieczne miasta lokowane w 1233 roku.
Byczyna
Byczyna wyróżnia się układem ulic niemal idealnie zachowanym od czasów średniowiecza. Szczególnie dobrze widać to na zdjęciu z drona. Otoczony murami gród jest niewielki, zamieszkały przez około 3 tys. mieszkańców. Stanowi jednak swoisty skansen – można się tam dosłownie przenieść niemal o tysiąclecie wstecz!
Byczyna była lokowana w 1228 roku.
Świebodzice
Niemiecka nazwa Świebodzic to Freiburg, co oznacza po polsku Wolne miasto. Pierwsza wzmianka historyczna o miejscowości pojawiła się w 1202 r., a lokacja miasta nastąpiła przed 1228 rokiem. Cały obszar staromiejski jest wpisany na listę zabytków. Możemy tutaj oglądać także budynek byłej łaźni, kościół par pw. św. Mikołaja z XIII w. i kościół ewangelicki śś. Piotra i Pawła z 1779 r.
Wrocław
Wrocław był jednym z najpotężniejszych miast, siedzibą biskupstwa, kasztelanów i książąt, ośrodkiem kupieckim. W X wieku na Ostrowie Tumskim istniał drewniany gród, przebudowany w 985 roku, a w 1166 r. pojawiły się tam kamienne zabudowania. Biskupstwo i diecezja wrocławska zostały erygowane w 1000 roku. Miasto lokowano na prawie niemieckim w 1226 roku.
Czytaj także: Darmowe atrakcje Wrocławia – Top 13
Średniowieczne miasta w Polsce – Krosno Odrzańskie
W widocznym na zdjęciu zamku w Krośnie Odrzańskim mieszkali Henryk Brodaty i święta Jadwiga Śląska. Był ważną warownią obronną na granicy Dolnego Śląska. Gdy stracił na obronnym znaczeniu, stał się domem dla księżnych-wdów. Dla Henryka Brodatego był to ulubiony zamek. Miasto lokowano przed 1226 rokiem.
Czytaj także: Zamek w Krośnie Odrzańskim – ulubiona warownia księcia
Środa Śląska
Środa Śląska znana jest m.in. dzięki najsłynniejszemu polskiemu znalezisku archeologicznemu w dziejach. Osiem tysięcy monet, gotycka korona ślubna i średniowieczna biżuteria – wszystko warte 250 mln zł zostało znalezione 30 lat temu w Środzie Śląskiej podczas prac budowlanych. Skarb Średzki pochodzi z XIV w., a samo miasto lokowano w 1223 r.
Czytaj też: Skarb Średzki – najcenniejsze polskie znalezisko (FILM)
Cieszyn
Znany m.in z rotundy widocznej na banknocie dwudziestozłotowym Cieszyn, założyli trzej bracia: Bolko, Leszko i Cieszko. Byli synami czeskiego księcia Lecha. To tutaj znaleźli źródło zwane później Studnią Trzech Braci i założyli osadę. Ślady osadnictwa w Cieszynie sięgają nawet VI wieku p.n.e. Nowożytny gród powstał w IX wieku, a lokacja miasta nastąpiła w 1223 r.
Czytaj więcej: Cieszyn – jedno z najstarszych miast i jego słynna rotunda
Lwówek Śląski
Najstarsze średniowieczne miasta w Polsce najczęściej leżą na Dolnym Śląsku, tak jest też z Lwówkiem Śląskim. Zwany jest on Agatową Stolicą Polski. Znajduje się tu wiele zabytków, m.in. świątyni, w tym pochodzący z 1300 r. Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Można tutaj podziwiać mury obronne i baszty bramne. Najpiękniejszy jest widoczny na zdjęciu ratusz, którego najstarsze elementy pochodzą z 1480 r.
Lwówek Śląski lokowano na prawie niemieckim przed 1217 rokiem.
Złotoryja
Złotoryja to najstarsze prawnie miasto w Polsce. Lokacja nastąpiła przed 1211 rokiem. To oznacza nadanie praw miejskich, ale w Polsce istniało oczywiście wiele osad na długie lata wcześniej, choć nie były oficjalnie miastami.
Już między VIII do X wiekiem w tych okolicach mieszkali przedstawiciele plemienia Trzebowian. W średniowieczu Złotoryja była ośrodkiem wydobycia złota. Warto zwiedzić tu całą starówkę z zabytkowymi domami, zespół klasztorny franciszkanów, cmentarz z zabytkowymi grobowcami, jak i kościół pomocniczy pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, z 1230 r.
A gdzie Kalisz?
Zapytacie pewnie – a gdzie Kalisz? Kalisz to najstarsze miasto w Polsce, ale młode duchem – tak reklamują się jego władze. W rzeczywistości lokacja miasta nastąpiła późno, nie jest to najstarsze lokowane miasto w Polsce, a najwcześniej wspominane.
Miasto Kalisz było lokowane dopiero około 1268 roku, a Złotoryja, prawnie najstarsze miasto w Polsce przed 1211 rokiem. Calisia czy Kalis to jednak najwcześniej wspominana miejscowość.
Kalisz był wzmiankowany jako Kalis w Kronice Polskiej Gala Anonima z XII w., a pierwsze zabudowania powstały w latach dużo wcześniejszych. Już w starożytności, około 142 roku naszej ery, geograf Ptolemeusz udokumentował istnienie grodu Calisia.
Na pytanie o to, które miasto w Polsce jest najstarsze, można odrzec: a pod jakim kątem? Kalisz wspominany jest najwcześniej, ale miastem pierwsza oficjalnie została Złotoryja.
Czytaj więcej: Kalisz – najstarsze miasto w Polsce
Najstarsze miasta w Polsce
Wcześniejsze slajdy nie przedstawiają wszystkich 11 najstarszych lokowanych miast Polski pod względem chronologicznym. Wiele miast pominęliśmy, przykładowo obecny na naszej liście Paczków jest dopiero w szóstej dziesiątce najstarszych miast.
Oto najstarsze miasta lokowane w XIII w. w księstwach piastowskich i na Pomorzu Gdańskim:
- przed 1211 – Złotoryja
- przed 1217 – Lwówek Śląski, Opole, Racibórz
- 1217 – Leśnica
- 1221 – Sobótka
- 1223 – Cieszyn, Nysa, Środa Śląska, Ujazd
- 1225 – Biała
- przed 1226 – Krosno Odrzańskie
- 1226 – Wrocław
- przed 1228 – Świebodzice
- 1228 – Byczyna
- przed 1231 – Śródka
- 1231 – Strzelno
- przed 1232 Głuchołazy
- 1233 – Nowogrodziec
- 1234 – Oława
- 1236 – Gdańsk
- 1237 – Płock
- 1237/1238 – Inowrocław
- 1238 – Nowogród Bobrzański
- 1239 – Dobrzyń nad Wisłą, Iłża
- 1241-1244 Koziniec
- 1242 – Strzegom
- przed 1243 Sandomierz
- 1243 – Gniezno
- 1244 – Sulęcin, Kłobuck
- 1245 – Milicz, Człopa
- przed 1248 – Międzyrzecz
- 1249 – Lubiąż, Namysłów
- 1250 – Brzeg, Brześć Kujawski, Grodków, Lewin Brzeski, Trzebnica
- 1251 – Bolesławiec, Chełmża, Kostrzyn
- 1252 – Cerekwica. Radziejów, Wiązów, Zawonia
- 1253 – Bochnia, Głogów, Kluczbork, Oleśnica, Poznań, Śrem, Przyłęk, Ziębice, Żmigród
- 1253–1255 Legnica
- 1254 – Bytom, Paczków
- (…)
- przed 1268 – Kalisz
Miasta lokowane w XIII w. znajdujące się obecnie w Polsce (Top 5)
- 1233 – Chełmno, Kwidzyn, Toruń
- przed 1234 – Banie
- 1234–1239 – Radzyń Chełmiński
- 1235 – Gubin
- 1243 – Stargard, Szczecin
W komentarzach wspominacie często inne stare miasta, ale pamiętajmy, że w tym tekście bierzemy pod uwagę datę lokacji.
A Kalisz? Nie jest przypadkiem najstarszym miastem w Polsce? Pozdrawiam serdecznie
Przedstawiamy wybrane najstarsze lokacje miast w Polsce. Kalisz był lokowany dopiero około 1268 roku.
No dobra, ale jest tutaj jedno ale… To o czym piszesz to nie jest „utworzenie miast” ale przebudowanie ich do poziomu zachodniego. Wcześniej istniały tzw. grody, które są na wszystkich mapach historycznych ukazywane jako miasta (tylko w innej technice i stylu).
Środa Ślaska 1236 !!!!!!
Nie jest prawdą, że Kalisz był lokowany w 1268r. – 1268r. to data przed którą na pewno był lokowany bo z tego roku jest źródło które go po raz pierwszy wymienia jako miasto.
To pokazuje umowność przyjętej klasyfikacji, to co Kamil napisał o grodach to 100% racja.
Kalisz jest poświadczony w źródle już w II w. n.e. a Długosz nazywa go „najstarszym miastem Polski”. Trudno przypuszczać żeby był młodszy od np. Złotoryi. Z drugiej strony w II w. na terenie Kalisza nie mieszkali Polacy ani nawet Słowianie, a w tym samym czasie na terenie Polski istniały też inne miasta, ale źródła co do nich się nie zachowały (podobnie jak o lokacji Kalisza w XIII (?) w.). Poza tym chwalimy się „oficjalnie” najstarszymi (wg lokacji) miastami, które zarówno w początkach jak i przez większość swojego istnienia nie były polskie.
Gród, to pierwotne miasto. Kalisz jest najstarszy- ma najstarszą metrykę pisaną, słuszne jest powołać się na Ptolemeusza. Metryka dowodzi niezbicie- Kalisz jest najstarszym miastem w Polsce.
Na mapie u Ptolemeusza pisze Calisia (czyli Silesia) nie jak niektórzy domniemają Kalisia według nowożytnej łaciny – w rzeczywistości to nie było miast tylko prywatna ufortyfikowana faktoria handlowa poza granicami cesarstwa. Jedynym miastem z czasów Rzymskich jest celtyckie Carodunum (Karodunum) później po najeździe Hunów jako miasto Caro (Karo) od roku 874 czyli najazdu Morawian – Krąków -krąg krów . (czyli Kraków).
Strzelno kujawsko-pomorskie 1231 r.
Elbląg – 1237 r. !!!
Nowe Miasto Korczyn 1258
Lokacja na prawie ……….! A konkretnie najczesciej magdeburskim nie determinuje miasta , jest to tylko czas kiedy wprowadzono na wzor innego miasta podobne sposób zarządzania w już istniejącym miescie. Tyle w temacie