Mają ponad 350 lat i są zaliczane do największych drewnianych świątyń na świecie. Kościół Pokoju w Jaworze i Kościół Pokoju w Świdnicy to zabytki wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Te ewangelickie świątynie to znamienite przykłady architektury szachulcowej, charakteryzującej się białymi ścianami poprzecinanymi ciemnymi belkami.
Kościół Pokoju w Jaworze
Oba dolnośląskie kościoły, i w Jaworze, i w Świdnicy, zostały wybudowane na mocy porozumień pokoju westfalskiego po wojnie trzydziestoletniej w 1648 roku. W wojnie tej protestanckie kraje Świętego Cesarstwa Rzymskiego (I Rzesza) wraz z licznymi protestanckimi koalicjantami, np. Czechami (a także m.in. katolicką Francją), walczyły z katolicką dynastią Habsburgów.
Na mocy pokoju cesarz Ferdynand III Habsburg zezwolił na wybudowanie trzech Kościołów Pokoju na Dolnym Śląsku. Trzeci stanął w Głogowie i stał się pierwszą ewangelicką świątynią w tym mieście. Szybko runął. Pomimo odbudowy, niestety, nie przetrwał do naszych czasów.
Wszystkie pozostałe kościoły na tych ziemiach przejęte przez protestantów stały się z powrotem katolickie. Protestanckie były jedynie Kościoły Pokoju, postawiono je jako gest tolerancji. Ale utrudniono ewangelikom ich dzieło. Kościoły Pokoju nie mogły przypominać świątyń, miały zostać zbudowane z nietrwałych materiałów, nie mogły mieć dzwonnicy czy szkoły parafialnej i musiały być ulokowane poza murami miasta.
Jaworski Kościół Pokoju to konstrukcja z drewna, słomy i gliny z 1654 roku. Mimo tego przetrwała w doskonałym stanie. Została wykonana w tzw. technice szachulcowej. W środku świątynia jest bogato zdobiona. Na uwagę zasługują m.in. organy oraz empory ze scenami ze Starego i Nowego Testamentu i pejzaże.
Każdego roku, od maja do września, organizuje się tu Koncerty Pokoju. Są to koncerty kameralne, instrumentalne i chóralne.
Kościół Pokoju w Świdnicy
Kościół pod wezwaniem Trójcy Świętej w Świdnicy to największa drewniana świątynia na świecie, wykonana wyłącznie z drewna i bez gwoździ, tą samą techniką szachulcową co jej jaworski odpowiednik. Powstała później niż Kościół Pokoju w Jaworze i Głogowie (1656-1657). Dziś kościół jest uznawany za symbol polsko-niemieckiego pojednania.
W czasie gdy odprawiano tu pierwsze nabożeństwa, był to jedyny kościół ewangelicki w księstwie świdnicko-jaworskim. To tłumaczy ogrom tej wspaniałej konstrukcji, będącej w stanie pomieścić 7,5 tys. wiernych. Obok budowli na początku XVIII w. powstały dzwonnica i szkoła parafialna. Wtedy sytuacja ewangelików była już lepsza.
Na uwagę zasługują m.in. bogato zdobiona ambona i ołtarz, a także organy. Zachwyca także znajdująca się nad głównym wejściem do kościoła loża Hochbergów, głównych darczyńców świątyni. Przepięknie zdobione drewniane empory zawierają cytaty z biblii. Na stropach możemy podziwiać fantastyczne malowidła.
