Swołowo to wieś jedyna w swoim rodzaju. Tutejsze budynki zdobi bardzo charakterystyczny wzór. Właśnie dlatego Swołowo zaczęto nazywać wsią w kratkę. Dlaczego domy w tym miejscu tak znacznie odbiegają swoim wyglądem od innych chat znanych nam z polskiej wsi? To niejedyne miejsce gdzie możemy podziwiać tak fantazyjne domy.
Przykład budownictwa szkieletowego
W XVIII i XIX wieku na Pomorzu, a konkretnie we wsiach tego regionu, dominowało budownictwo szkieletowe. Zgodnie z tą metodą pomiędzy drewnianą konstrukcję wstawiano dyle, które owijano słomą i oblepiano gliną. Belki były zabezpieczane smołą, a elewację malowano wapnem – stąd tak duży kontrast kolorystyczny. Taka zabudowała była typowa dla bogatych zabudowań chłopskich, ale nie tylko. Budownictwo szkieletowe stosowano również przy budowie szkoły, kościołów, dworów czy zabudowań gospodarczych.
Budownictwo szkieletowe to niejedyna cecha charakterystyczna Swołowa. Zabudowa wsi to doskonały przykład owalnicy (inna stosowana nazwa to okolnica), czyli rozplanowania chat na planie okręgu lub podkowy. W środku znajdował się zazwyczaj plan lub inne ważne dla zagrody miejsce. We wsi Swołowo, oś planu owalnicowego biegnie wzdłuż płynącego przez miejscowość strumyka.
W Swołowie mieści się Muzeum Kultury Ludowej Pomorza. Placówka została umieszczona w Zagrodzie Albrechta, nazywanej też czasami Zagrodą Bogatego Chłopa. To pokaźnych rozmiarów budynek z zamkniętym podwórzem. W muzeum można m.in. oglądać multimedialne wystawy poświęcone ciesielce, tkactwu a także historii Pomorza.
Kraina w Kratę
Kraina w Kratę to nie tylko Swołowo. Chociaż wszyscy zgodnie twierdzą, że to wieś o największym potencjale – zachowało się tu około 70 budynków będących przykładami budownictwa szkieletowego. To największe takie skupisko domów i budynków gospodarczych ozdobionych charakterystyczną kratką. Przykłady takiej architektury można podziwiać na terenie prawie całego Pomorza. Podobne budynki znajdziemy m.in. w Słupsku, Darłowie, Ustce oraz Kobylnicy.
Po raz pierwszy nazwę Kraina w Kratę przytoczono przy okazji wystawy fotograficznej odbywającej się w Słupsku w 1995 roku. Na zdjęciach podziwiać można było m.in. piękno tradycyjnych zabudowań pomorskiej wsi. Termin się przyjął i postanowiono wykorzystać go do czegoś więcej. W kolejnych latach dostrzeżono turystyczne walory tego regionu i możliwość przekucia m.in. Swołowa w nietypową atrakcję.
Swołowo i inne piękne zakamarki Pomorza
Dziś Kraina w Kratę to pierwszy produkt markowy w województwie pomorskim. Inicjatywa ma nawet swoje logo a władze lokalne bardzo angażują się w promowanie tego regionu. Systematycznie wydawane są foldery promujące Krainę w Kratę, której niekwestionowaną wizytówką jest oczywiście Swołowo. Na obszarze wytyczony również kilka szlaków rowerowych łączących najciekawsze przykłady architektury szkieletowej.
Oprócz Swołowa warto zobaczyć jeszcze inne perełki w tym regionie:
- Kościół w Wytownie
- Kościół w Objeździe
- Chałupę Rybacką w Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach
- Wieś Starkowo
- Wieś Krzemiennicę