Strona głównaCiekawostkiSchrony w Nowej Hucie – tajemnice podziemnego miasta

Schrony w Nowej Hucie – tajemnice podziemnego miasta

Schrony pod krakowską Nową Hutą rozbudzają wyobraźnię. Stanowisko dowodzenia opuszczone jakby wczoraj, szpital z salą operacyjną, autentyczne maski gazowe, mapy. W czasach zimnej wojny zbudowano pod Krakowem schrony przeciwlotnicze, o których wiele osób nie ma pojęcia. Zwane są niekiedy podziemnym miastem i na pewno godne odwiedzenia.

Podziemne miasto przeciwatomowe?

Tablica meteorologiczna i alarmowa w schronach pod Nową Hutą
Tablica meteorologiczna i alarmowa w schronach pod Nową Hutą. Fot. Shutterstock

Organizatorzy wycieczek po schronach Nowej Huty podkreślają na początku, czym na pewno one nie są. Małopolskie Stowarzyszenie Miłośników Historii Rawelin organizuje zwiedzanie bunkrów, a przewodnicy opowiadają o ich powstaniu i przeznaczeniu.

Przede wszystkim nie są to schrony atomowe, a lotnicze. Nie ochroniłyby przed wybuchem jądrowym – to mit. Dałyby co najwyżej schronienie przed opadem radioaktywnym.

Z przymrużeniem oka należy też traktować opowieści o śmiałkach, którzy zeszli w podziemia, a wyszli na powierzchnię na drugim krańcu Nowej Huty. Podziemne miasto to określenie bardzo poetyckie i choć funkcjonuje, to zasadniczo jest przesadne.

Gdzie są schrony i kiedy je zbudowano?

centrum dowodzenia w podziemiach nowej huty
To jedno z ważniejszych pomieszczeń, stanowisko dowodzenia. Fot. Shutterstock

Mówi się, że pod dawnym kinem Światowid (dziś to siedziba Muzeum PRL-u), znajdował się największy, kilkusetosobowy schron. To także mija się z prawdą, warto więc podać garść faktów.

  • Schrony powstawały w latach 50.
  • Obawiano się zagrożeń zimnej wojny, wyścigu zbrojeń, a nawet widma wybuchu III wojny światowej. To widmo nabierało realnych kształtów dzięki propagandzie.
  • Obecnie można odwiedzić kilkanaście schronów podczas wycieczek po podziemiach.
  • Są to m.in. schrony pod budynkami Z i S centrum administracyjnego, pod osiedlem Szkolnym i os. Krakowiaków. Szczegóły niżej.

Jakie ciekawe schrony można zwiedzać

Podziemny szpital w schronach pod Nową Hutą
Podziemny szpital w schronach pod Nową Hutą. Fot. Shutterstock

Od 2015 roku można zwiedzać trzy trasy. Prowadzą pod budynkiem Z oraz budynkami Centrum Administracyjnego Kombinatu na Nowej Hucie. Budynek Z to przykład architektury socrealistycznej, z kolei podziemne schrony mają kompletne wyposażenie. Często fotografowane jest Stanowisko Dowodzenia Kombinatem.

Z kolei od 2018 r. dzięki umowie stowarzyszenia Rawelin ze Szpitalem Specjalistycznym im. Stefana Żeromskiego w Nowej Hucie, można oglądać schron w podziemiach szpitala. Tam miał się mieścić Oddział Pierwszej Pomocy Medycznej.

Warianty zwiedzania zobacz na kolejnej stronie

Warianty zwiedzania

 Stanowisko Dowodzenia Kombinatem nowa huta
Często fotografowane jest Stanowisko Dowodzenia Kombinatem. Fot. Shutterstock

Opracowano trasy podziemne, aby wszystkie informacje były podane przejrzyście. Zwiedzanie podzielono na kilka wariantów:

1. SCHRONY W BUDYNKU Z I S

  • To popularna trasa łącząca zwiedzanie Stanowiska Dowodzenia i schronu w budynku Z. Można zobaczyć schron w budynku S, w którym właśnie znajdowało się Stanowisko Dowodzenia Kombinatem, jak i salę szkoleniową Obrony Cywilnej i naturalnie tunel łączący oba budynki – S i Z .
  • Czas zwiedzania: 110-120 minut
  • Cena biletu indywidualnego: 25 zł

2. SAM BUDYNEK Z

W budynku Z nowej huty kombinatu są charakterystyczne klatki schodowe
W budynku Z są charakterystyczne klatki schodowe. Fot. Shutterstock
  • Sam budynek Centrum Administracyjnego (naziemna część), przykład socrealizmu. Centrum Administracyjne składa się z dwóch budynków (Z i S), z powodu nawiązań do architektury renesansu przez nowohucian zwane są Pałacem Dożów lub Watykanem.
  • Czas zwiedzania: 50-60 minut
  • Cena: 15 zł

3. SAM SCHRON BUDYNKU Z

  • Schron dla pracowników budynków Centrum Administracyjnego. Są tam proste ławy, toalety, wentylacja z systemem filtrującym powietrze.
  • Wycieczka startuje w budynku S, gdyż tam znajduje się miejsce zbiórki. W gratisie ogląda się więc też korytarz łączący budynki S i Z.
  • Czas zwiedzania: 45-60 minut
  • Cena: 15 zł

4. STANOWISKO DOWODZENIA

  • Najpopularniejszy schron i chyba najchętniej fotografowany, czyli Stanowisko Dowodzenia kombinatu zostawione w niemal nienaruszonym kształcie od lat 50. Najwięcej warto poświęcić sali dowodzenia. Znajduje się tam także kancelaria, centrala telefoniczna czy też punkt przyjmowania meldunków i sala szkoleń dla pracowników.
  • Czas zwiedzania: 50-60 minut
  • Cena: 15 zł

5. PODZIEMNY SZPITAL, CZYLI SCHRON O.P.P.M.

  • Prawdopodobnie jedyny w Polsce udostępniony do zwiedzania schron Oddziału Pierwszej Pomocy Medycznej
  • Podziemny szpital ma prawie 600 mkw powierzchni. Znajduje się tam sprzęt medyczny, sala operacyjna, sterylizatornia, apteka, czy nawet kąpielisko odkażające. Całość daje wrażenie gotowości na przyjęcie pacjentów w każdej chwili. W dodatku sprzętu można dotykać, przymierzać, sprawdzać jak działa.
  • Czas zwiedzania: około 60 minut
  • Cena: 15 zł

6. NOWA HUTA WG. TOPL

  • Naziemne elementy schronów na osiedlach Centrum A, Hutniczym, Stalowym i Szkolnym. Można zobaczyć m.in. wyjścia ewakuacyjne, punkty obserwacyjne i elementy wentylacji.
  • Czas zwiedzania: 90-120 minut
  • Cena: 15 zł

7. ATOMOWA GROZA

  • Wystawa w podziemiach dawnego kina Światowid. Na planszach i dioramach przedstawione są fakty na temat sytuacji politycznej w latach 50., zimnej wojnie i propagandzie. Można obejrzeć też prezentacje multimedialne.
  • Czas zwiedzania: ok. 60 minut
  • Cena: 10 zł

Garść najciekawszych faktów o podziemnym mieście na kolejnej stronie 

Ciekawostki o Nowej Hucie

Wózek w podziemiach Nowej Huty
Wózek w podziemiach Nowej Huty. Fot. Shutterstock
  • Osiedle Nowa Huta zaczęto budować w 1949 r. w ramach koncepcji miasta idealnego. Miało być osiedlem robotniczym kombinatu metalurgicznego ówczesnej Huty im. Lenina.
  • Najstarsza część Nowej Huty na charakterystycznym sześcioramiennym planie wpisana jest jako zespół urbanistyczny na listę zabytków Krakowa.
  • W koncepcji Nowej Huty w środku osiedla zabrakło miejsca na kościół. Masowe protesty doprowadziły do zamieszek w 1960 r.
  • Ze względu na to, że przy budowie osiedla wykorzystywano pracę miejscowych rzezimieszków, zaś na samo osiedle sprowadzono rodziny patologiczne jak i wielu Romów, którzy bardzo często rozpalali w mieszkaniach ogniska, wokół Nowej Huty narosło wiele mitów. Jednym z nich jest mit najniebezpieczniejszej dzielnicy Krakowa. W rzeczywistości to miano należy do Starego Miasta. Nowa Huta, przynajmniej dziś, jest bezpieczna.
Podziemia Nowej Huty
Podziemia Nowej Huty. Fot. Shutterstock
  • Podczas zwiedzania schronów Nowej Huty można wziąć do ręki różne urządzenia. Na przykład zapoznać się z działaniem kolorymetru PK56, który służył do mierzenia dawki promieniowania gamma.
  • Największe wrażenie na zwiedzających robi chyba podziemny szpital. Można tam znaleźć nie tylko salę operacyjną z narzędziami chirurgicznymi takimi jak wiertarka neurochirurgiczna czy też salę pooperacyjną, ale również inne odziały. Było tam pomieszczenie dla ciężarnych i dzieci, dla osób porażonych, a także umysłowo chorych.
Podziemia Nowej Huty. Fot. Shutterstock
Podziemia Nowej Huty. Fot. Shutterstock

Jeśli interesują Was bunkry, warto zainteresować się schronem przeciwlotniczym Luftschutz Deckungsgraben nr 7, który znajduje się w parku Krakowskim. Są także schrony w Rudawie w gminie Zabierzów. Więcej można dowiedzieć się ze strony stowarzyszenia Rawelin.

Więcej bunkrów i schronów z różnych okresów znajdziecie także w naszym tekście: Schrony i bunkry w Polsce – relikty historii (Top 17)

Więcej zdjęć podziemi Nowej Huty na kolejnej stronie

Więcej zdjęć z podziemnej Nowej Huty

Weronika Skupin
Weronika Skupin
Redaktor serwisu PolskaZachwyca.pl, która z pasją odkrywa i opisuje kolejne piękne miejsca w Polsce. Częściej wybiera plecak, hostel i eskapady w nieznane miejsca, niż walizkę, hotel i zorganizowane wycieczki. Wieloletnia dziennikarka prasowa i saunamistrzyni. Odpręża się grając w planszówki.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

NAJPOPULARNIEJSZE