Zamek Ujazdowski jest jedną z ciekawszych budowli w Warszawie. Choć twierdza nie zachowała się w dawnym kształcie, interesujące jest co do tego doprowadziło. Oto kilka ciekawostek historycznych o dawnej rezydencji królewskiej w Warszawie.
Twierdza z widokiem na Wisłę
W Warszawie nie ma jednej posiadłości królewskiej, a właściwie trzy. Jeden, nazywający się po prostu Zamek Królewski, stoi w centrum miasta w pobliżu kolumny Zygmunta. Drugi to pałac króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie. Jest także Zamek Ujazdowski, którego budowę rozpoczął Zygmunt III Waza.
Pierwotnie w tym miejscu w XI wieku istniała osada Jazdów. Została zniszczona podczas najazdu Litwinów, a potem złupiona przez księcia Bolesława. Potem wprowadziła się tam Anna Radziwiłłówna, a w W 1548 roku zamieszkała w tym miejscu królowa Bona Sforza. Wniosła drewniany gród, nieco przesunięty względem Zamku Ujazdowskiego, wyposażony w liczne zabudowania gospodarskie.
Sam Zamek Ujazdowski postawił w XVII wieku Zygmunt III Waza w stylu barokowym. Budowla miała wewnętrzny dziedziniec z krużgankami i wieże w narożnikach. Posadowiono ją na skarpie z niepowtarzalnym widokiem na Wisłę. Zamek Warszawski witał statki pojawiające się na horyzoncie w meandrach rzeki.
Jeszcze w tym samym wieku zamek stał się siedzibą Lubomirskich, a Stanisław Herakliusz nakazał przebudowę wnętrz. Na początku XVIII wieku August II Mocny kazał z kolei zbudować pod zamkiem Kanał Piaseczyński mający 820 m długości. W końcu warownia stała się siedzibą Stanisława Augusta Poniatowskiego, a więc nastąpiła kolejna przebudowa. Następna miała miejsce kilka lat później, kiedy budynek stał się siedzibą Gwardii Pieszej Litewskiej. Ostatecznie król odstąpił zamek wojsku miasta Warszawy.
Szpital Ujazdowski
Przekazanie zamku wojsku miało pewne następstwa. W 1809 r. stał się on siedzibą szpitala wojskowego i był nią przez długie lata. Szpital Ujazdowski posiadał oddział wewnętrzny, gruźliczy, laryngologiczny, a także neurologiczno-psychiatryczny. Budynek pełnił rolę szpitala także podczas II wojny światowej i był tak oblegany przez pacjentów, że brakowało tam dosłownie wszystkiego. Z powodu braku łóżek, lekarzy i odpowiedniej opieki, wielu żołnierzy umierało mimo dotarcia do szpitala. Chowano ich na tyłach Parku Ujazdowskiego na pobliskim cmentarzu. Po wojnie te szczątki przeniesiono na Powązki.
Większość budynków zamku została zniszczona w 1944 r. Rok później zadecydowano o jego rozbiórce, a z rezydencji powstała piwnica. Miał stanąć tam socjalistyczny teatr, ale ostatecznie tak się nie stało.
Rok 1974 przyniósł decyzję o odbudowie zamku. Rezydencja dziś jest Siedzibą Centrum Sztuki Współczesnej, a obok zamku znajduje się park Agrykola.