Jest w Polsce kraina, o której niewiele osób wie, ale to iście magiczne miejsce, do którego po prostu się wraca. Ponidzie to piękny region położony w woj. świętokrzyskim z aż trzema parkami krajobrazowymi. Rozciąga się nad Nidą i ma do zaoferowania pola lawendy jak w Prowansji, rozległe pola i podmokłe łąki, stawy i torfowiska.
Ponidzie – z rolnictwem od tysięcy lat
Ponidzie znane jest przede wszystkim z pięknej przyrody. Mieszczą się tu trzy parki krajobrazowe: Nadnidziański, Szaniecki i Kozubowski. Są także liczne rezerwaty przyrody. Możemy tu znaleźć ciekawe rośliny stepowe i słonorośla, a także podmokłe łąki i torfowiska. Uprawiana jest tam także lawenda. Możemy tu spotkać czajkę, dudka i rzadkiego bociana czarnego.
Ponidzkie pola uprawiano już tysiące lat temu. To mocno rolniczy region z tradycjami. Ślady osadnictwa sięgają 7,5 tys. lat wstecz – z wtedy pochodzą eksponaty zgromadzone w pałacu Wielopolskich w Chrobrzu. Zostały znalezione w Pełczyskach, które przez trzy ostatnie stulecia p.n.e. były najbogatszą osadą celtycką w Małopolsce. Znajdziemy także kurhan sprzed 4,5 tys. lat, który był miejscem pochówku w Żernikach Górnych blisko Buska-Zdroju.
Od średniowiecznej świetności po okupację
Położenie Ponidzia było znaczące dla jego rozwoju. Kraina leży na szlaku kupieckim między Krakowem a Sandomierzem, co pozwoliło jej na rozkwit w średniowieczu. Postawiono tu zamki królewskie, organizowano zjazdy rycerskie, to tutaj – w Starym Korczynie, urodził się w 1226 roku Bolesław Wstydliwy, ostatni z małopolskich Piastów. W Wiślicy z kolei ogłoszone zostały Statuty Kazimierza Wielkiego (1362 r.) i miał miejsce sejm elekcyjny (1587 r.).
Na Ponidziu proklamowano na początku XX w. I Republikę Pińczowską. a w 1939 r. w okolicy Broniny walczyły oddziały armii Kraków i wojska niemieckie. Po wyzwoleniu z okupacji części regionu nazwano go Republiką Pińczowską, a w 1945 r. całe Ponidzie ostatecznie wyzwolono spod okupacji.
Arianie na Ponidziu
Ponidzie w XVI w. było zamieszkane przez wielu arian, a bracia polscy utworzyli tu największe w Polsce ariańskie księgozbiory. Księgi gromadzone były w szkołach i bibliotekach na terenie całego Ponidzia. Działali tam liczni reformatorzy, m.in. z rodu Lubienieckich. Zbory ariańskie ostały się m.in. w Pęczelicach i Kolosach, a w Szańcu znajdziemy dwór, który przez pewien czas był kościołem ariańskim.
Znanymi postaciami związanymi z Ponidziem są m.in. Jan Chryzostom Pasek i Hugo Kołłątaj, który uczył się w tutejszej szkole w Pińczowie. Był potem proboszczem w parafiach w Krzyżanowicach i Pińczowie.
Idealne miejsce do odkrycia
Ponidzie nie tylko zdumiewa przyrodą, ale też historią. To tu może znajdować się jedno z najstarszych w Polsce grodzisk. Kto tam mieszkał i jakie były jego dzieje?
Czytaj więcej: Największe grodzisko w Polsce – tu była siedziba państwa Wiślan?
