Frankenstein – czy coś Wam to mówi? A gdy powiemy Wam, że to nazwa polskiego miasta, w dodatku fascynującego? Słyszeliście o aferze grabarzy z Frankenstein? Zapnijcie pasy! Oto zagadki, które kryją Ząbkowice Śląskie – jedno z najstarszych lokowanych miast w Polsce na prawie niemieckim i jedna z najbardziej zagadkowych destynacji województwa dolnośląskiego. Ząbkowice Śląskie atrakcje mają zupełnie niecodzienne. Zamek to tylko początek!
Ząbkowice Śląskie czyli Frankenstein
Skąd w ogóle nazwa Frankenstein? Przybyli tu osadnicy z niemieckiej Frankonii, stąd przedrostek Franken-. Drugi człon nazwy, czyli przyrostek -stein posiadają także niemieckie miejscowości. W wolnym tłumaczeniu to po prostu kamień. W Polsce mamy na przykład Kamień Śląski (niem. Gross Stein), Kamieniec Wrocławski (niem. Steine), czy też Biały Kamień (niem. Weißstein).
Afera grabarzy z Frankenstein
Afera grabarzy z Frankenstein to mrożąca krew w żyłach historia z Ząbkowic Śląskich. W 1606 roku panowała tam zaraza, o której sprowadzenie oskarżono sześciu mężczyzn i dwie kobiety – cała ósemka była grabarzami we Frankenstein.
W domu jednego z grabarzy znaleziono podczas rewizji trujący proszek. Dopiero tortury wymusiły zeznania i grabarze przyznali się do szokujących praktyk. Proszek wykonywali ze zwłok, a następnie rozsypywali w całym mieście, m.in. na progach i w domach. Swój proszek mieli sporządzać w kaplicy świętego Mikołaja na terenie cmentarza. Chodząc od domu do domu kradli też dobytek mieszkańców Ząbkowic Śląskich. Niektórzy przyznali się również m.in. do kanibalizmu.
Oskarżoną ósemkę okaleczono i skazano na spalenie żywcem. Proces odbył się 20 września 1606 roku. Łącznie na śmierć do lutego 1607 r. skazano 17 osób, w tym wspólników grabarzy, których wydali na torturach. Rok później kaplica św. Mikołaja, którą sprofanowali grabarze, została ponownie poświęcona.
Stąd pochodzi potwór Frankensteina
Gdy lordowi Georgowi Gordonowi Byronowi dłużyły się wieczory nad Jeziorem Genewskim, postanowił zachęcić swoich przyjaciół do wymyślania mrocznych historii. W tej grupie była Mary Shelley, intelektualistka i prekursorka powieści grozy, która właśnie wtedy, w 1816 roku, nakreśliła pierwsze zdania powieści Frankenstein albo: Współczesny Prometeusz.
– Spędziłam lato 1816 roku w okolicach Genewy. Było wyjątkowo zimno i deszczowo i wieczorami zbieraliśmy się przy kominku, delektując niemieckimi opowiadaniami o duchach. Te baśnie budziły w nas chęć by je naśladować. Dwoje przyjaciół […] oraz ja postanowiliśmy, każde z osobna wymyślić historię opartą na fenomenach nadprzyrodzonych – pisała potem Shelley.
Shelley wywodziła się z szacownego rodu, była wykształcona, a przy tym mawiało się, że była najbrzydszą kobietą w dziejach. Ta ciekawa postać nakreśliła pierwowzór stwora doktora Frankensteina – potwora z ludzkich szczątek, ożywionego i stającego się źródłem dylematów moralnych o porównaniu człowieka do stwórcy.
Zbyt dużo w tej historii zbieżności ze sprawą grabarzy z Ząbkowic Śląskich, o której pisały niemieckie gazety i rozprawiali ludzie. Z pewnością Shelley mogła je słyszeć.
Weekend z Frankensteinem
Co roku w Ząbkowicach Śląskich odbywa się Weekend z Frankensteinem, a najciekawszą częścią obchodów jest Parada Potworów, która przechodzi przez miasto. Właśnie w te dwa letnie dni warto się wybrać do miasta grozy, by podziwiać wszystkie z jakich słyną Ząbkowice Śląskie atrakcje i dodatkowo poznać bliżej historię potwora dr. Frankensteina.
Ząbkowice Śląskie – atrakcje
Atrakcje Ząbkowic Śląskich, które warto zobaczyć, to przede wszystkim zabytki z krzywą wieżą na czele. O niej piszemy szerzej nieco niżej. Ponadto na uwagę zasługują:
- Zamek w Ząbkowicach Śląskich – ruiny warowni powstałej w latach 1522-1532 w miejscu, gdzie około 1290 roku Bolko I Świdnicko-Ziębicki wzniósł pierwszą murowaną twierdzę broniącą granicy księstwa
Czytaj więcej: Zamek w Ząbkowicach Śląskich – twierdza Frankenstein
- Historyczne centrum miasta
- Ratusz miejski z XIX w.
- Cmentarz żydowski
- Zespół klasztorny dominikanów, z XIV-XVIII w.
- Most św. Jana, z 1553 r., przebudowany w 1896 r.
- Izba Pamiątek Regionalnych, do zwiedzenia razem z zamkiem, krzywą wieżą i ścieżką Śladami Frankensteina (ceny poniżej)
Ząbkowice Śląskie atrakcje – ceny biletów:
- Krzywa wieża – bilet normalny: 7 zł, ulgowy: 4 zł
- Izba Pamiątek Regionalnych – bilet normalny: 6 zł, ulgowy: 3 zł
- Śladami Frankensteina – bilet normalny: 7 zł, ulgowy: 4 zł
- Ruiny zamku – bilet normalny: 7 zł, ulgowy: 4 zł. Bilety do zamku należy kupić w krzywej wieży, lub Izbie pamiątek Regionalnych
- Pakiet: Krzywa wieża, Izba Pamiątek Regionalnych, Śladami Frankensteina, ruiny zamku – bilet normalny: 20 zł, ulgowy: 10 zł
Ząbkowice Śląskie atrakcje – godziny otwarcia:
Krzywą wieżę, Izbę Pamiątek Regionalnych, Śladami dr. Frankensteina (Salę Grabarzy, Laboratorium dr. Frankensteina, Salę Mary Shelley), oraz ruiny zamku można zwiedzać:
- od 15 kwietnia do 30 września: codziennie od godz. 9 do 19
- od 1 października do 14 kwietnia: codziennie od godz. 9 do 17
Ostatnie wejście godzinę przed zamknięciem.
Krzywa wieża
Krzywa wieża w Ząbkowicach Śląskich to średniowieczny zabytek nazywany śląską Pizą, a jednocześnie najwyższa krzywa wieża w Polsce mierząca 34 m wysokości. Jej odchylenie od pionu wynosi obecnie 2 m 14 cm. Niezwykła jest grubość murów u stóp wieży (ponad 4 metry). Na szczyt prowadzi 139 schodów.
Być może budowla jest pozostałością zamku książąt świdnickich, który został zniszczony, jednak to jedynie jedna z hipotez. Oprócz tradycyjnego zwiedzania można także wybrać się na Dzień i Noc Krzywej Wieży, która odbywa się co roku w drugi weekend lipca. Towarzyszą jej występy muzyczne, pokazy i wystawy. Wtedy wieżę można zwiedzać aż do północy.
Czytaj więcej: Krzywa wieża w Ząbkowicach Śląskich w przewodniku Polska Zachwyca
Z całym szacunkiem, ale po cmentarzu żydowskim w Ząbkowicach nie pozostał nawet ślad, nawet tabliczki upamiętniającej jego lokalizację nie ma…