Beskid Niski to obszar o bardzo bogatej historii. Od najdawniejszych czasów przez te tereny biegły ważne szlaki handlowe na południe i wschód. Dziś obszar ten słynie przede wszystkim z walorów przyrodniczych oraz niezwykłej architektury drewnianej. Cerkwie Beskidu Niskiego są tego doskonałym przykładem.
Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Gładyszowie
Cerkiew parafialna greckokatolicka Wniebowstąpienia Pańskiego w Gładyszowie jest stosunkowo nowym obiektem, ponieważ powstała dopiero w latach 1938-1939. Świątynia w Gładyszowie nie przypomina za bardzo innych, które możemy zobaczyć na tych terenach. Cerkwie Beskidu Niskiego zazwyczaj są wyraźnie podzielone na trzy części. Dlaczego właśnie ta tak bardzo wyróżnia się na tle innych? Wszystko za sprawą hucułów, którzy zajmowali się budową cerkwi nadając jej niepowtarzalny, ale bardzo piękny i proporcjonalny wygląd.
Cerkiew św. Paraskewy w Pętnej
W niewielkiej wsi Pętna, liczącej zaledwie 40 domów znajduje się piękna cerkiew św. Paraskewy. Przed świątynią podziwiać można drewnianą dzwonnicę z ok. 1700 roku, która znajduje się na szlaku architektury drewnianej. Cerkiew została wzniesiona w 1916 roku. Nieco ponad 30 lat później przejął ją i zaczął użytkować kościół rzymskokatolicki. Grekokatolikom udało się odzyskać świątynię dopiero w 1999 roku. Dzwonnica, cerkiew i przynależący do niej cmentarz zostały wpisane na listę zabytków w 1987 roku.
Dawna cerkiew św. Paraskewy w Kamiannej
Niektóre cerkwie Beskidu Niskiego na stałe zostały przekształcone w kościoły rzymskokatolickie. W 1930 w centrum niewielkiej miejscowości Kamianna wzniesiono świątynię widoczną na zdjęciu. Po wysiedleniu Łemków cerkiew została przejęta przez kościół rzymskokatolicki. Obiekt ten jest budowlą trójdzielną zbudowaną na planie krzyża. Na skrzyżowaniu naw znajduje się kopuła zwieńczona niewielką latarnią. Ołtarz główny i ołtarze boczne są dziełem miejscowego artysty – Józefa Stefaniaka.
Cerkwie Beskidu Niskiego – Konieczna
Cerkwie Beskidu Niskiego to obiekty o bardzo dużej wartości architektonicznej dlatego wiele z nich wpisane jest na listę zabytków oraz jest częścią szlaku architektury drewnianej. Na obu listach znajduje się cerkiew św Bazylego Wielkiego w Koniecznej. Można powiedzieć, że ta świątynia znajduje się na końcu Polski – zaledwie 500 metrów od granicy ze Słowacją. Cerkiew w Koniecznej jest budowlą drewniana i trójdzielna. Co ciekawe ma aż trzy kondygnacje.
Dawna cerkiew św. Kosmy i Damiana w Męcinie Wielkiej
Kolejny piękny przykład architektury drewnianej znajdziemy w Męcinie Wielkiej. W tej niewielkiej wsi znajduje się cerkiew wzniesiona w 1807 roku. W 1930 roku obiekt uległ znacznym zniszczeniom w wyniku toczących się na tych terenach walk wojsk rosyjskich i austriackich. Cerkiew została odremontowana dzięki hojności okolicznych mieszkańców. Od 1951 roku mieści się tu parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski.
Dawna cerkiew św. Michała Archanioła w Świątkowej Wielkiej.
Również cerkiew św. Michała Archanioła w Świątkowej Wielkiej została przekształcona w kościół rzymskokatolicki. To przykład architektury łemkowskiej. Nazwa cerkwie łemkowskie to ogólne określenie na styl architektoniczny cerkwi powstałych na terenach zamieszkiwanych pierwotnie przez Łemków w Karpatach. Cechami wyróżniających te budynki jest przede wszystkim materiał, z którego zostały zbudowane – tradycyjnie było to drewno. Cerkiew św. Michała Archanioła została zbudowana w 1757 roku. Od 1986 roku jest kościołem filialnym parafii Matki Bożej Niepokalanej w Desznicy.
Cerkiew św. Łukasza w Leszczynach
Cerkwie Beskidu Niskiego zachwycają malowniczym położeniem. W Leszczynach, na niewielkim wzniesieniu w otoczeniu drzew znajdziecie jedną z nich. Pierwsza cerkiew w Leszczynach pojawiła się już w 1613 roku. Budynek, który możemy podziwiać dziś powstał jednak znacznie później – w 1835 roku. Cerkiew św. Łukasza w Leszczynach to drewniana, trójdzielna świątynia o konstrukcji zrębowej. Na cmentarzu położonym tuż obok w 2007 roku pochowano polskiego pisarza i scenarzystę, Mirosława Nahacza.