Olga Tokarczuk z Literacką Nagrodą Nobla za rok 2018! To ogromne wyróżnienie spadło na urodzoną w woj. lubuskim i mieszkającą we Wrocławiu pisarkę. To pierwszy Nobel dla Polski od 1996 roku. Pamiętacie kto wtedy go zdobył i kim byli inni polscy nobliści? Oto mała powtórka. Numer 6 może Was zaskoczyć!
Maria Skłodowska-Curie
Maria Skłodowska-Curie aż dwukrotnie zdobyła Nagrodę Nobla, a w dodatku aż w dwóch dziedzinach: fizyki i chemii. Choć na stałe związana była z Francją, gdzie mieszkała, prowadziła karierę naukową i związała się z Piotrem Curie, to wcześniej żyła na polskich ziemiach 23 lata. Przez całe życie posługiwała się oboma formami swojego nazwiska, podpisywała się zarówno „Curie-Skłodowska” jak i „Skłodowska-Curie”.
Nagrody Nobla:
1903 – fizyka: wraz z mężem Pierre’em Curie i z Henrim Becquerelem, za badania nad odkrytym przez Becquerela zjawiskiem promieniotwórczości
1911 – chemia: za odkrycie polonu i radu, wydzielenie czystego radu i badanie właściwości chemicznych pierwiastków promieniotwórczych
Henryk Sienkiewicz
Drugą w historii polską Nagrodę Nobla zdobył Henryk Sienkiewicz (przedzielił Noble Skłodowskiej-Curie) w 1905 roku. Podobnie jak chemiczka, trafił na czasy kiedy Polski jako takiej nie było na mapie, jednak oczywiście czuł się Polakiem. Urodził się w Woli Okrzejskiej w dzisiejszym woj. lubelskim. Podróżował po całym świecie, a z wojaży czerpał inspiracje, na przykład w Afryce zrodziły się Listy do Afryki. Autor Trylogii, Krzyżaków, Quo Vadis, Rodziny Połanieckich czy też Bez dogmatu znany jest wszystkim pokoleniom Polaków.
Nagroda Nobla:
1905 – literatura: za całokształt twórczości
Władysław Reymont
Kolejny polski noblista nazywał się tak naprawdę Stanisław Władysław Rejment. Urodził się w Kobielach Wielkich (dzisiejsze woj. łódzkie) w rodzinie organisty. Jego matka pochodziła ze zubożałej szlachty. Stanisław nie mógł znaleźć swojego miejsca, wiele podróżował i imał się różnych zajęć. W końcu przyjął literacki pseudonim Władysław Reymont. Autor m.in. Ziemi Obiecanej, Chłopów i Buntu słynął m.in. z obrazowania ludności chłopskiej i obecnej na kartach jego dzieł krytyki społeczno-politycznej.
Nagroda Nobla:
1924 – literatura: za czterotomową epopeję chłopską Chłopi
Czesław Miłosz
Czesław Miłosz uważany jest za najwybitniejszego polskiego poetę XX wieku. To autor katastroficzny, dotknięty po wojnie poczuciem klęski społeczeństwa. W latach 70. w jego poezji dużą rolę zaczęła odgrywać religia. Jego książki przetłumaczono na 44 języki. Miłosz urodził się na ziemiach polsko-litewskich, a w Polsce mieszkał 40 lat. Zmarł w 2004 r. w Krakowie.
Nagroda Nobla:
1980 – literatura
Lech Wałęsa
Jedyny polski prezydent-noblista, twórca i przewodniczący NSZZ „Solidarność”, wszystkim Polakom znany jako jedna z najważniejszych postać opozycji w czasach PRL, a z zawodu elektryk w Stoczni Gdańskiej. Lech Wałęsa był jedną z osób biorących udział w negocjacjach prowadzących do porozumień sierpniowych w 1980 r. Jeden z kluczowych uczestników obrad Okrągłego Stołu w 1990 roku został prezydentem Polski, a do dziś jest aktywny politycznie.
Nagroda Nobla:
1980 – pokojowa
Józef Rotblat
Ta pozycja na naszej liście może Was zdziwić. Kolejnym po Wałęsie laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie pokojowej, jest Józef Rotblat, polski fizyk żydowskiego pochodzenia, radiobiolog i… co ciekawe (bo mało pokojowe) współtwórca pierwszej bomby atomowej. Urodzony w Warszawie przy ul. Miłej Rotblat mieszkał w Polsce 31 lat, czuł się Polakiem, posługiwał językiem polskim i określał się Polakiem z brytyjskim paszportem. Przed wybuchem II wojny światowej znalazł się w Wielkiej Brytanii. Pod koniec wojny pracował w USA przy Projekcie Manhattan, czyli programie zmierzającym do konstrukcji bomby atomowej. Jednak Rotblat przerażony skutkami działania bomb atomowych wycofał się z projektu. Mimo tego, że to tak barwna postać, zazwyczaj nie uczy się o nim w szkole i nie umieszcza w gronie polskich noblistów.
Nagroda Nobla:
1995 – pokojowa
Wisława Szymborska
Druga w historii polska kobieta-noblistka urodziła się w 1923 r. w Prowencie koło Kórnika w woj. wielkopolskim. Ta wybitna poetka i eseistka znana jest przez wielu głównie ze względu na swoją wieloletnią postawę propagującą realny socjalizm. Komitet Noblowski uhonorował ją jako „przedstawicielkę niezwykłej czystości i siły poetyckiego spojrzenia”. Wisława Szymborska zmarła w 2012 r. w swoim ukochanym Krakowie, z którym była nierozerwalnie związana.
Nagroda Nobla:
1996 – literatura
Olga Tokarczuk
10 października 2019 roku ogłoszono informację, że laureatką Literackiej Nagrody Nobla za rok 2018 została Olga Tokarczuk. Polska pisarka, autorka m.in. powieści Bieguni, Prawiek i inne czasy i Podróż ludzi Księgi zostanie uhonorowana nagrodą (czekiem, dyplomem i złotym pamiątkowym medalem) w grudniu. Jedną z jej najbardziej znanych książek stała się Prowadź swój pług przez kości umarłych, na podstawie której w 2016 r. powstał film Pokot w reżyserii Agnieszki Holland. Noblistka urodziła się w Sulechowie, mieszka z kolei we Wrocławiu i w Krajanowie (w powiecie Nowa Ruda w woj. dolnośląskim).
Drugim zwycięzcą Literackiej Nagrody Nobla został równolegle ogłoszony Austriak Peter Handke.
Nagroda Nobla
2018 – literatura (nagroda będzie przyznana za rok 2018 w roku 2019)