Warmia i Mazury to region pełen historycznych obiektów. Na 400-stu kilometrach Szlaku Fortyfikacji Mazurskich znajdziecie rozsiane po lasach fortyfikacje, okopy i pozycje obronne z czasów II wojny światowej. Na trasie czekają na Was krzyżackie zamki, betonowe schrony oraz grodziska z czasów Prusów. Szlak Fortyfikacji Mazurskich to miejsce pełne historii i tajemnic!
Gierłoż – kwatera Wilczy Szaniec
Wilczy Szaniec w Gierłoży to jedna z najbardziej znanych atrakcji Szlaku Fortyfikacji Mazurskich, gdzie podczas II wojny światowej znajdowała się kwatera Hitlera. W lesie gierłoskim (niedaleko Kętrzyna) zbudowano kilkadziesiąt drewnianych baraków i żelbetowych, celowo dobrze ukrytych bunkrów. W kolejnych latach kwaterę rozbudowywano. Do budowy ogromnego kompleksu zaangażowano 20 tysięcy robotników. Gdy w 1945 roku wojna dobiegła końca wysadzono większość zabudowań, jednak ruiny najbardziej okazałych budowli przetrwały do naszych czasów. Dziś kompleks jest udostępniony do zwiedzania i robi spore wrażenie.
Przeczytajcie także: Wilczy Szaniec – kwatera Hitlera w Polsce.
Mamerki – kwatera Mauerwald
Zwiedzając Szlak Fortyfikacji Mazurskich traficie na kolejną fascynującą atrakcję pełną tajemnic. W gęstych mazurskich lasach ukrywa się jedno z najbardziej ciekawych miejsc pozostawionych w Polsce przez nazistów. Kwatery Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych (OKH) w Mamerkach wciąż skrywają niewyjaśnione historie. Niemcy zbudowali bunkry dla 1 500 oficerów niecałe 20 kilometrów od Wilczego Szańca – kwatery głównej Hitlera w Polsce.
Łącznie na obszarze 250 ha istniało około 140 schronów, murowanych budynków, a także 80 drewnianych baraków. Wszystko otoczono zasiekami, kwatery bronił batalion wartowniczy. Mieszkający tu oficerowie mogli korzystać ze znajdującego się tu dworca, kasyna, sauny, poczty, stajni, kina, a nawet szpitala. Pozostałości po niemieckim kompleksie pełnią dziś funkcje atrakcji turystycznej. Część zabudowań zaadaptowano na obiekty muzealne i wystawowe. Na odwiedzających czeka również najwyższa na Mazurach wieża widokowa.
Giżycko – Twierdza Boyen
Kolejne ciekawe miejsce na Szlaku Mazurskich Fortyfikacji znajduje się w Giżycku. Twierdza Boyen to jedna z największych atrakcji w mieście, która położona jest na Wyspie Giżyckiej między trzema jeziorami: Niegocin, Tajty oraz Kisajno oraz trzema kanałami: Łuczańskim, Niegocińskim i Piękną Górą. Od 1857 roku przesmyk ten stał się wyspą, na którą dostać można się jedynie drogą wodną lub mostami.
Dla Giżycka przesmyk od dawna odgrywał ważne znaczenie militarne. Już w roku 1340 Krzyżacy wznieśli tu zamek i gród obronny. Tutaj także w latach 1843-1855 wybudowano twierdzę nazwaną na cześć pruskiego ministra wojny Hermana von Boyena, który zapoczątkował jej budowę. Podczas I wojny światowej warownię bezskutecznie próbowały zdobyć wojska rosyjskie. Dziś jest to jedna z najlepiej zachowanych w Polsce twierdz, która jest punktem obowiązkowym podczas wizyty na Mazurach.
Zobaczcie także: Giżycko – odkryj Twierdzę Boyen ukrytą wśród jezior.
Węgorzewo – Szlak Fortyfikacji Mazurskich
Węgorzewo to kolejny punkt mazurskiego szlaku. Jest to wyjątkowe miasto, które dla wielu osób jest początkiem żeglarskiej podróży Szlakiem Wielkich Jezior Mazurskich. Tu także znajduje się wyjątkowa fortyfikacja, która jest najstarszym zabytkiem miasta. Zamek w Węgorzewie to przebudowany zamek krzyżacki, zlokalizowany obok mostu na Węgorapie. To mazurskie miasto odegrało także istotną rolę podczas II wojny światowej. W tutejszych koszarach podczas II wojny światowej stacjonowała część niemieckich oddziałów zabezpieczających Naczelne Dowództwo Wojsk Lądowych, którego główna kwatera mieściła się w Mamerkach.
Zobaczcie inne atrakcje Węgorzewa: Węgorzewo – osada przy zamku nad Węgorapą.
Pozezdrze – Kwatera Hochwald
W Pozezdrzu, 27 km od Gierłoży, w gęstym lesie wybudowany został kompleks, który był polową kwaterą dowódcy SS i Gestapo Heinricha Himmlera. Kwatera nazywała się Hochwald, co oznacza Wysoki Las. Składał się z dziewięciu obiektów: sześciu schronów, dwóch wartowni i podziemnego garażu. Organizacja Todt zbudowała ją w pobliżu linii kolejowej Giżycko – Węgorzewo. Stąd do Wilczego Szańca najkrótsza droga prowadziła przez Sztynort, gdzie znajdowała się kwatera Ribbentropa. Heinrich Himmler dysponował także specjalnym pociągiem. Kwatera została wysadzona w powietrze w 1945 roku przez niemieckich saperów, jednak największy schron, zajmowany przez samego Himmlera, ucierpiał najmniej, dzięki czemu możemy go dziś zobaczyć.
Kruklanki – Szlak Fortyfikacji Mazurskich
Ciekawym miejscem na Szlaku Fortyfikacji Mazurskich są Kruklanki. Wzdłuż rzeki Sapiny, między jeziorami Gołdapiwo a Kruklin zachowały się pozostałości umocnień z okresu II wojny światowej, wchodzące w skład Giżyckiego Rejonu Umocnionego. W miejscu tym zostało wybudowanych kilkadziesiąt obiektów, w tym schrony ze stanowiskami karabinów maszynowych, schrony piechoty, łączności i dowodzenia. Sporo obiektów zostało wysadzonych przez opuszczających te tereny Niemców, jednak część z nich możecie do dziś zobaczyć wędrując ścieżką spacerową Odkryj z nami tajemnice Kruklanek. Największe wrażenie robi wysadzony most kolejowy, którego części do dziś wiszą nad głęboką doliną Sapiny w pobliżu miejscowości Grądy Kruklaneckie.
Gołdap – kwatera Luftwaffe
Podczas II wojny światowej w Polsce kwatery miało wielu wysokich rangą żołnierzy niemieckich. Jedno z takich miejsc znajdowało się nad jeziorem Gołdap, w Lesie Kumiecie, w sąsiedztwie obecnego sanatorium, gdzie zlokalizowana była kwatera główna Luftwaffe o kryptonimie Robinson. Stacjonował tam specjalny pociąg Hermanna Göringa, którym dowódca niemieckich sił lotniczych przemieszczał się m.in. do swojej posiadłości w Romintach. Obecnie spacerując w pobliżu ośrodka sanatoryjnego możecie trafić na schrony ukryte między drzewami i pozostałości ośrodka badawczego.
Stańczyki – Szlak Fortyfikacji Mazurskich
Wiadukty w Stańczykach to jedna z najchętniej odwiedzanych atrakcji na Mazurach. Pośrodku gęstych lasów parku krajobrazowego znajdują się dwa kolosalne wiadukty kolejowe. Arkadowe mosty ciągną się nad koronami drzew i trzeba zadzierać głowę, by objąć je wzrokiem. Mosty w Stańczykach to konstrukcje budzące podziw i zaciekawienie odwiedzających Puszczę Romincką. Jest to najwyższy most kolejowy w Polsce, którego wysokość to 36,5 metra, a długość 180 metrów. W pobliżu wiaduktów warto zobaczyć schrony wchodzących w skład umocnień Mazurskiej Pozycji Granicznej. W odległości 3 km od Stańczyków, w osadzie Prawy Las, traficie na dobrze zachowany schron typu 105c ze stalowymi osłonami strzelnic i kopułą obserwacyjną.
To również Was zainteresuje: Wiadukty w Stańczykach – kolosalne łuki.
Okolice Wydmin i Miłek
Mazurskie lasy były doskonałym miejscem na budowę schronów, które były trudne do namierzenia dla przeciwników. Na zachód i południowy zachód od Wydmin aż po jezioro Ublik Wielki rozciąga się linia Giżyckiego Rejonu Umocnionego. Chcąc znaleźć pozostałości bunkrów, które podobnie jak inne tego typu obiekty na Mazurach zostały wysadzone pod koniec II wojny światowej, wystarczy zaplanować dłuższy spacer po okolicznych lasach. Jednym z najciekawszych zachowanych obiektów jest schron na obrzeżach miejscowości Miechy, który jest zaopatrzony w kopułę pancerną.
Reszel – Szlak Fortyfikacji Mazurskich
Zamek Reszel to warownia znajdująca się na Szlaku Fortyfikacji Mazurskich. Jej budowa trwała pół wieku i zakończyła się w 1401 roku. Twierdza była wielokrotnie oblegana i zdobywana przez wojska polskie i krzyżackie. Dzięki podpisaniu traktatu toruńskiego w 1466 roku, zamek w Reszlu przeszedł we władanie króla Polski. Na początku XVI wieku wybudowano nowe mury i zmodernizowano fortyfikacje. Od 1958 roku zamek jest stopniowo odnawiany i rozbudowywany o nowe atrakcje. Powstała tu galeria sztuki, pomieszczenia dla Domu Pracy Twórczej, a w 2021 roku w hotel z restauracją oraz oddział Muzeum Warmii i Mazur, w którym możecie zobaczyć wystawy czasowe.
Przeczytajcie więcej: Zamek Reszel – tu spalono ostatnią czarownicę.
Kętrzyn
Jeszcze jedną krzyżacką twierdzą na szlaku fortyfikacji jest Zamek w Kętrzynie z XIV wieku, który był dawną siedzibą prokuratora zakonu. Na przestrzeni lat warownia kilkukrotnie przechodziła z rąk Krzyżaków w ręce Polski. Pod koniec XVIII wieku budowlę zniszczył pożar. Warownię odbudowano dopiero w latach 60. XX wieku korzystając z historycznych rysunków. Dziś mieści się tam bractwo rycerskie, biblioteka i muzeum. W zbiorach udostępnionych dla odwiedzających znajdują się m.in. kolekcja obrazów, rzeźb, a także mebli zabytkowych pochodzących z okresu od XV do XIX wieku.