Jest takie miejsce na Podlasiu, które wyjątkową moc przekazuje daleko poza swoje granice. To Grabarka, pod tym słowem kryje się wieś i góra o tej samej nazwie. Dla ludności prawosławnej to teren przepełniony modlitwą, dobrą energią – po prostu święte miejsce. Jak do tego doszło, że Grabarka jest tak ważnym i znanym miejscem kultu porównywanym z Jasną Górą?
Początki kultu
Początki kultu w Grabarce związane są z niezwykle czczoną ikoną Chrystusa Zbawiciela. Dla miejscowej ludności było to tak cenne i ważne dzieło, że starali się je chronić na wszelkie możliwe sposoby. Podczas najazdu Tatarów, mnisi ukrywali się ze świętym obrazem w okolicznych lasach, aż w końcu trafili na górę Grabarkę. Miało to mieć miejsce w XIII wieku.
To tylko jedna z wersji dotycząca początków tego ważnego dla ludności prawosławnej miejsca. Według historyka, Józefa Maroszka historia Grabarki rozpoczyna się cztery wieki później czyli w XVII wieku. Według zachowanych dokumentów, około 1710 roku miała tu powstać kaplica, w której schronienia i otuchy szukała miejscowa ludność gnębiona epidemią cholery. W 1789 roku na miejscu starej kaplicy pojawiła się nowa. Z tego czasu pochodzą również wzmianki o tym, że Grabarka posiadała przywileje odpustów ze Stolicy Apostolskiej. Można zatem wnioskować, że już wtedy był to bardzo ważny pod względem religijnym ośrodek.
Grabarka – najważniejsze prawosławne sanktuarium w Polsce
Grabarka od małej kaplicy przeistoczyła się w pokaźnych rozmiarów kompleks. Znajdują się tu aż trzy cerkwie – Przemienia Pańskiego, pomocnicza Ikony Matki Bożej Radość Wszystkich Strapionych oraz Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny. Umiejscowiono tu również zakon oraz dom gościnny dla pielgrzymów. Klasztor, który mieści się na terenie góry Grabarki to pierwszy powojenny prawosławny żeński obiekt tego typu.
Najwięcej pielgrzymów przyjeżdża do Grabarki 19 sierpnia w dniu święta Przemienienia Pańskiego. Pielgrzymi modląc się obchodzą cerkiew trzykrotnie na kolanach. Choć to najważniejsze święto tego miejsca, wierni tłumnie przyjeżdżają tu przez cały rok.
Każdy niesie tu swój krzyż
Wokół cerkwi Przemienienia Pańskiego znajduje się wiele krzyży wbitych w ziemię. To tzw. wota, z języka łacińskiego słowo to oznacza przyrzeczoną ofiarę lub dar. Wierni przynoszą krzyże w to miejsce na uroczystość Przemienienia Pańskiego. W ten sposób pielgrzymi dziękują, proszą lub składają przysięgi. Cerkiew jest dosłownie otoczona ogromną liczbą krzyży, z roku na rok jest na nie coraz mniej miejsca. Kiedyś znajdowały się one tylko w najbliższym otoczeniu świątyni, dziś wbijane są też na polanie i w okolicznym lesie. To naprawdę niezwykły widok, podkreślający znaczenie Grabarki dla wiernych.
Z krzyżami przynoszonymi na Grabarkę związana jest również inna historia. Po pierwszej wojnie światowej cerkiew wymagała bardzo pilnej naprawy. W tym czasie ciężko było o ludzi do pracy, a także niezbędne materiały. Część krzyży przyniesionych do świątyni została wtedy wykorzystana do naprawy dachu w cerkwi. Od tego czasu sklepienie świątyni jest dosłownie stworzone z modlitw wiernych.
Cudowna woda
Grabarka ma jeszcze jedno magiczne miejsce – jest nim cudowne źródełko. Pielgrzymi obmywają w nim swoje ciała, piją wodę i zabierają ją w butelkach w darze dla swoich bliskich. Wszyscy wierzą, że woda ich uzdrowi. To przekonanie związane jest z legendą. Podczas wspomnianej już wcześniej epidemii cholery jeden z mieszkańców wioski miał dostąpić objawienia. Według niego jedyną droga ratunku miało być napicie się wody ze źródełka. Wszyscy, którzy zdecydowali się wtedy na ten krok ocaleli. W ramach podziękowania ludność miała ponoć wznieść na górze Grabarce drewnianą kaplicę.
