Strona głównaTop 10Góry Świętokrzyskie – 14 ciekawostek, atrakcji i legend nie tylko o czarownicach

Góry Świętokrzyskie – 14 ciekawostek, atrakcji i legend nie tylko o czarownicach

Góry Świętokrzyskie to piękne wzniesienia i doliny, które skrywają się w południowo-wschodniej części Polski. Nie brakuje tu małych kościółków, zamków, kilometrów szlaków pieszych i rowerowych oraz parków rozrywki, które pokochają dzieci i dorośli. Odwiedźcie jeden z najstarszych łańcuchów górskich w Europie i odkryjcie jego największe tajemnice.

Góry Świętokrzyskie – jedne z najstarszych w Europie

góry świętokrzyskie
Łysa Góra, Góry Świętokrzyskie. Fot. Vitalijus Satilovskis, Shutterstock

W centralnej części Wyżyny Kieleckiej położone są Góry Świętokrzyskie. Ich wzniesienia zaczynają się pod Jóźwikowem, niedaleko Łopusznej, a kończą w okolicy Gołoszyc, koło Opatowa. Nazwa gór pochodzi od relikwii Świętego Krzyża, które przechowywane są w klasztorze na Łysej Górze. Łańcuch górski nie jest zbyt wysoki, ale może poszczycić się czymś innym – wraz z Sudetami, Góry Świętokrzyskie są jednymi z najstarszych łańcuchów górskich w całej Europie. Historia powstania gór sięga okresu zlodowaceń, któremu towarzyszyły liczne procesy wietrzenia mechanicznego, zamarzania i rozmrażania. Wszystko to doprowadziło do powstania licznych głazów o różnej wielkości, które dziś zobaczyć można na szczytach gór.

Zobaczcie także: Świętokrzyskie atrakcje – 33 skarby zdumiewającego województwa.

Górnicza przeszłość (Góry Świętokrzyskie)

Obecnie część Gór Świętokrzyskich jest chroniona, jednak dawniej ze względu na liczne bogactwa naturalne znajdowały się tu ośrodki górnictwa rud żelaza, ołowiu i miedzi. Szczególnie istotna dla regionu okazała się działalność cystersów, dzięki którym od XIII wieku nastąpił dynamiczny rozwój rzemiosła oraz hutnictwa żelaza. W XVI i XVII wieku w regionie świętokrzyskim pojawiły się pierwsze wielkie piece do wytopu żelaza. Dobrze prosperowało tu również hutnictwo szkła, garbarstwo czy sukiennictwo. W XIX wieku Góry Świętokrzyskie były ważnym punktem na gospodarczej mapie kraju, zyskało nawet miano Zagłębia Staropolskiego. Pozostałości po piecach dymarskich, w których produkowano żelazo, można do dziś oglądać w muzeum w Nowej Słupi.

Łysica i nie tylko (Góry Świętokrzyskie)

Góry Świętokrzyskie są łańcuchem górskim charakteryzującym się niskimi szczytami o stromych zboczach, które są często pokryte gołoborzem (tzw. rumowiskiem skalnym). Najwyższą górą regionu jest Łysica. Jej wysokość, wynosząca 612 m n.p.m., plasuje ją na ostatnim miejscu w Koronie Gór Polskich. Do innych ciekawych gór regionu należy bez wątpienia Łysa Góra (595 m. n.p.m.), która w okresie wczesnego średniowiecza była miejscem kultu religijnego Słowian. Wybierając się w Góry Świętokrzyskie zimą, warto udać się na Radostową (451 m. n.p.m.), na zboczu której wytyczono niespełna kilometrową trasę narciarską. U podnóża góry, we wsi Ciekoty, wychowywał się Stefan Żeromski.

Góry opanowane przez czarownice

Góry Świętokrzyskie zapraszają również do zgłębiania ich mrocznych tajemnic. Istnieją legendy, według których na szczycie Łysej Góry organizowane były sabaty czarownic. Nocne zloty miały być zmorą dla okolicznych mieszkańców. Czarownice za dnia wiodły tradycyjne, wiejskie życie, by po zmierzchu przeobrażać się w straszydła i z miotłami i łopatami w rękach rzucać na ludzi zaklęcia i złorzeczyć im. Sabat kończył zawsze o świcie dźwięk dzwonu klasztornego, którego czarownice nie znosiły. Któregoś dnia postanowiły go zniszczyć obrzucając kamieniami. Plan się jednak nie powiódł, ponieważ przepłoszone przez pianie koguta wiedźmy uciekły, w popłochu rozrzucając kamienie na zboczach. Tak powstały charakterystyczne dla regionu gołoborza (czyli rumowiska skalne). A przynajmniej tak mówią legendy…

Jaskinia Raj – świętokrzyska, podziemna arkadia

góry świętokrzyskie
Jaskinia Raj. Fot. Renek Ksiażkiewicz, Flickr, CC BY-SA 2.0

Chęciny to miasto w Górach Świętokrzyskich położone 15 km od Kielc. To właśnie tutaj, na Wzgórzu Malik, znajduje się zachwycający podziemny skarb, który natura tworzyła przez 360 milionów lat. Jaskinia Raj uważana jest za najpiękniejszą w Polsce. Już sama jej nazwa zachwyca i przyciąga miłośników podziemnych tras turystycznych. Występują tu skupiska stalaktytów o unikatowym na skalę światową zagęszczeniu. Jaskinia w Chęcinach to 180 metrów bardzo dobrze przygotowanej trasy, którą możemy odwiedzić nawet z dziećmi. Jej wnętrza są oświetlone elektrycznie, zwiedzanie cały czas odbywa się w pozycji stojącej, a w jaskini panuje stała temperatura około 8-10 °C. Dajcie się oczarować Jaskini Raj, która od lat jest wyjątkową atrakcją tego regionu.

Przeczytajcie także: Jaskinia Raj – świętokrzyska, podziemna arkadia.

Klasztor na Świętym Krzyżu (Góry Świętokrzyskie)

Święty Krzyż to wyjątkowe miejsce, które na swoim szlaku posiada cenny zabytek – klasztor pobenedyktyński, w którym przechowywane są Relikwie Drzewa Krzyża Świętego. Klasztor wybudowano 1000 lat temu i posiada bogatą historię. Gdy uda Wam się dotrzeć w to miejsce, będziecie mogli zwiedzić klasycystyczny kościół z XVIII w. oraz kaplicę Oleśnickich, w której znajduje się relikwiarz z cząstkami drzewa Krzyża Świętego. Ciekawą atrakcją jest także Muzeum Misyjne Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, gdzie zobaczycie przedmioty z krajów misyjnych. Znajduje się tu również Wystawa Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Na miejscu możecie również skorzystać z kuchni klasztornej. Natomiast w miejscu starej apteki, która obecnie jest kawiarnią, wypijecie coś ciepłego, ale także kupicie tradycyjne leki ziołowe.

Szlaki turystyczne– Góry Świętokrzyskie

Ponieważ najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich – Łysica ma zaledwie 612 m n.p.m., góry te spokojnie można nazwać szczytami dla każdego. Piesze szlaki sprawdzą się zarówno dla doświadczonych piechurów jak i dla rodzin z dziećmi, dla których zdobycie szczytów może być niezapomnianą przygodą. Wybierając się na tutejsze góry po raz pierwszy, polecamy wybrać jeden z 3 najpopularniejszych szlaków:

  • Święty Krzyż (Łysa Góra) – liczące 595 m n.p.m. wzniesienie, jest drugim co do wielkości szczytem w Górach Świętokrzyskich. Oprócz pięknych widoków na szlaku znajduje się klasztor Misjonarzy Oblatów NMP, Muzeum Świętokrzyskiego Parku Narodowego oraz Radiowo-Telewizyjne Centrum Nadawcze Święty Krzyż o wysokości 157 m.
  • Łysica – szlak prowadzi na najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich, prawie cała trasa na górę jest zalesiona, a od strony północnej i południowej szczyt otaczają gołoborza
  • Główny Szlak Świętokrzyski – jest to opcja dla bardziej wymagających turystów. Jest to czerwony szlak turystyczny Gołoszyce – Kuźniaki, który ma długość 105 km i wiedzie przez wszystkie najważniejsze miejsca regionu.

Dąb Bartek – drzewo z drogocennym skarbem

góry świętokrzyskie
Dąb Bartek, Góry Świętokrzyskie. Fot. Shutterstock

Czy wiedzieliście, że Dąb Bartek znajduje się w Górach Świętokrzyskich? Często mówi się o nim, że jest najstarszy w Polsce. Według dendrologów to nieprawda, ale dąb Bartek jest z pewnością najbardziej znanym pomnikiem przyrody w naszym kraju. Rośnie w leśnictwie Bartków, niedaleko Kielc, a jego wiek szacuje się na około 680 lat. Z dębem związana jest pewna legenda, według której dąb Bartek miał skrytkę. W środku pnia Jan III Sobieski i Marysieńka mieli ukryć drogocenne skarby, ale nigdy nie dowiedziano się, co nimi było. Podobno królewskie dary nadal znajdują się w pniu.

Park Narodowy z symbolem jelenia

W centralnej części Gór Świętokrzyskich w 1950 roku utworzono Świętokrzyski Park Narodowy, którego celem jest ochrona fragmentów Puszczy Jodłowej i Puszczy Świętokrzyskiej. Relikty puszcz, porastających niegdyś cały ten obszar, to największe bogactwo Gór Świętokrzyskich. Jest to jeden z 23 parków narodowych w Polsce, a jego symbolem jest jeleń, który licznie występuje w tym miejscu. Teren parku obejmuje: pasmo Łysogór (z najwyższym szczytem Łysicą i Łysą Górą), część Pasma Klonowskiego (z górami Psarską i Miejską), Doliny Wilkowskiej i Doliny Dębniańskiej, a także trzy eksklawy – Górę Chełmową, Las Serwis i Skarpę Zapusty. Jeśli chcielibyście dowiedzieć się jak najwięcej o tym wyjątkowym miejscu to koniecznie odwiedźcie Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego, które znajduje się na Świętym Krzyżu (Łysa Góra).

Zamek Chęciny – rezydencja królów i królewskich żon

góry świętokrzyskie
Zamek w Chęcinach. Fot. Shutterstock

Jedną z największych atrakcji Gór Świętokrzyskich jest Zamek w Chęcinach. Jest to średniowieczna, królewska warownia z przełomu XIII i XIV wieku. Bywali tu Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło a nawet Zygmunt Stary. Dokładna dana powstania warowni nie jest znana, jednak szacuje się, że budowa została rozpoczęta pod koniec XIII wieku. Za czasów Władysława Łokietka warownia pełniła funkcję terytorialnego ośrodka władzy. Tu także koncentrowały się wojska. Zamek w Chęcinach był miejscem, z którego wyruszono m.in. na wojnę z Krzyżakami oraz bitwę pod Płowcami.

Czasy świetności, kiedy to zamek zamieszkiwała rodzina królewska, odeszły bezpowrotnie w XVI wieku. W 1607 roku warownia została zniszczona podczas rokoszu Zebrzydowskiego. Przez wiele lat nikt nie interesował się tym miejscem. Dopiero remont przeprowadzony w latach 2013-2015 pozwolił przywrócić do życia Zamek w Chęcinach i oddać go w ręce turystów, którzy mogą go nie tylko zwiedzać ale nawet wyprawić w nim ślub.

Przeczytaj więcej: Zamek w Chęcinach – turystyczny hit Polski

Śladami Stefana Żeromskiego

Osobą silnie związaną z Górami Świętokrzyskimi był Stefan Żeromski – jeden z najwybitniejszych w historii polskich pisarzy. Wychowywał się we wsi Ciekoty u stóp góry Radostowej. Obecnie znajduje się tu Centrum Edukacji i Kultury Szklany Dom, w którym możemy poznać bliżej życie tego wybitnego Polaka. Aby docenić twórczość pisarza w Górach Świętokrzyskich stworzono pieszy szlak Śladami Stefana Żeromskiego. Na trasie znajdziecie miejsca związane z jego życiem, ale także urzekające widoki, które inspirowały naszego wybitnego pisarza. Jest to 15 kilometrowy szlak, którego trasa to: Święta Katarzyna – Krajno Zagórze II – Ciekoty – Mąchocice (przełom Lubrzanki) – Radostowa – Wymyślona – Góra Krajno – Święta Katarzyna. Przejście całego odcinka zajmie Wam około 4 godzin.

Pałac biskupi w Kielcach

Pałac Biskupi w Kielcach. Fot. Shutterstock

Kielce nazywane są stolicą Gór Świętokrzyskich. Znajduje się tu wiele wyjątkowych atrakcji, dzięki którym miasto stanowi ważny punkt podczas wizyty w Górach Świętokrzyskich. Najsłynniejszym zabytkiem Kielc jest była siedziba biskupów krakowskich wzniesiona w I połowie XVII w. Jest to najlepiej zachowana, wczesnobarokowa rezydencja pałacowa w Polsce. Po tym, jak budynek zajmowali biskupi, w 1789 r. przejął go Skarb Państwa, co było wynikiem uchwały Sejmu Czteroletniego. Do 1827 roku mieściła się tam pierwsza wyższa uczelnia techniczna w Polsce – Szkoła Akademiczno-Górnicza założona przez Stanisława Staszica. Dzisiaj w pałacu mieści się Muzeum Narodowe w Kielcach. Obejrzycie tu dzieła Kossaka, Wyspiańskiego, Stryjeńskiego czy Witkacego. Inne miejsca, które warto odwiedzić w Kielcach to bazylika, rezerwaty geologiczne, deptak, katedra, Pałacyk Zielińskiego, ratusz oraz synagoga.

Przeczytaj także: Darmowe atrakcje Kielc – trzeba je zobaczyć

Park Rozrywki i Miniatur Sabat Krajno – rozrywka nie tylko dla dzieci

Jeśli planujecie podróż w Góry Świętokrzyskie z dziećmi to koniecznie odwiedźcie największy w Polsce Park Rozrywki i Miniatur. Sabat Krajno to wyjątkowa atrakcja, stworzona w wyjątkowym otoczeniu otuliny Świętokrzyskiego Parku Narodowego. U stóp Łysicy, najwyższego szczytu Gór Świętokrzyskich, stworzono największy park miniatur w naszym kraju. Znajdziecie tu wiele znanych budowli z całego świata, jednak to, co zachwyca najbardziej, to ogromna, niespotykana nigdzie indziej na świecie, makieta watykańskiej bazyliki z Placem Świętego Piotra. Została ona wykonana w skali 1:13, co sprawia, że możecie poczuć się jakbyście stali przy oryginalnej budowli. Ogromne wrażenie zrobi na Was również miniatura zniszczonych w zamachu terrorystycznym wież World Trade Center w Nowym Jorku. Obiekty mierzą ponad 21 metrów, a więc prawie tyle co sześciopiętrowy budynek.

Może zainteresuje Cię także: Parki Miniatur – mała podróż po najpiękniejszych miejscach na świecie (Top 16)

Sabat dla narciarzy

Tuż obok wspomnianego wcześniej parku miniatur w Krajnie-Zagórzu istnieje najdłuższy w województwie świętokrzyskim stok narciarski. Znajdująca się tu stacja narciarska Sabat oferuje dwie trasy po około 800 metrów z wyciągiem talerzykowym. Na miejscu zorganizowana jest również wypożyczalnia sprzętu narciarskiego oraz tzw. ośla łączka z łatwym w obsłudze wyciągiem taśmowym dla uczących się. Niewymagające, ale ciekawie ukształtowane trasy oraz możliwość bezpiecznej nauki jazdy powoduje, że Sabat jest idealnym miejscem dla początkujących narciarzy i rodzin z dziećmi. Stawianie pierwszych kroków na nartach będzie przyjemniejsze dodatkowo o widoki jakie rozciągają się ze szczytu góry. Po wjeździe na stok podziwiać możecie m.in. Łysicę oraz Dolinę Wilkowską. Na stacji znajduje się również punkt gastronomiczny, w którym można posilić się w trakcie białych szaleństw.

Joanna Węgielewska
Joanna Węgielewska
Miłośniczka podróży po Polsce i Europie. Uwielbia poznawać miejsca, do których dociera niewielu turystów. Ulubione zakątki naszego kraju to Półwysep Helski, który za każdym razem odkrywa na nowo oraz Dolny Śląsk, który jest pełen tajemnic i uroku. Obowiązkowy punkt każdej jej wyprawy to odkrycie smaków lokalnej kuchni.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj

NAJPOPULARNIEJSZE