Mauzolea to miejsca pochówku, najczęściej wielu osób z jednego rodu. Na takie zbytki pozwalali sobie tylko bardzo bogaci ludzie, fundując sobie niejako własny cmentarz, by nie być pochowani z pospólstwem. Musieli posiadać ziemię i środki finansowe, by postawić zdobne mauzolea, często w formie małych świątyń dumania. Oto najciekawsze mauzolea w Polsce, gdzie byli chowani m.in. królowie i szlachta.
Mauzoleum Potockich w Wilanowie
Zaczynamy od Mauzoleum Potockich, które jest jednym z najbardziej znanych w tym zestawieniu. To rozpoznawalny punkt, bo znajduje się w ogrodach pałacu królewskiego w Wilanowie. Tak de facto nie jest to wzorowe mauzoleum, a charakterystyczny zdobiony nagrobek. Został on symbolicznie wystawiony Stanisławowi Kostce Potockiemu i jego żonie Aleksandrze z Lubomirskich Potockiej. Zaprojektował go słynny architekt Henryk Marconi, a nagrobek wykonano w połowie XIX w.
Mauzoleum zamku Książ
Mauzoleum Hochbergów bardzo często odwiedzają turyści, bo znajduje się ono w kompleksie zamku Książ w Wałbrzychu. Samo zwiedzanie mogłoby być tańsze (kosztuje 5 zł, a w mauzoleum znajdują się cztery puste sarkofagi), jednak nie sposób o tym miejscu nie wspomnieć. Ze względu m.in. właśnie na te puste sarkofagi. Służący Hochbergów ewakuowali szczątki swoich zmarłych panów w 1945 r. w obawie przed zbliżającą się Armią Czerwoną. Do dziś nie wiadomo, gdzie są ciała. Spoczywała tam m.in. księżna Daisy von Pless, a także jej córeczka.
Co ciekawe nie od początku było to mauzoleum. Budynek został postawiony w 1734 r. na niewielkim wzniesieniu jako Pawilon Letni pełniący funkcję widokową. Członków rodu Hochbergów chowano tam od 1883 r.
Piramida w Rapie
W Polsce znajduje się kilka piramid, wszystkie były miejscami pochówku. W Rapie w woj. warmińsko-mazurskim, na dalekiej północny Polski tuż przy granicy z obwodem kaliningradzkim, w lesie ukryta jest piramida. To mauzoleum barona von Fahrenheita, który dużo podróżował po świecie i zafascynowany był egiptologią. W piramidzie w Rapie pochowano siedmioro członków rodziny von Fahrenheit. Na początku trzyletnią córkę barona, która zmarła w 1811 roku na szkarlatynę, a niespełna 40 lat później jej ojca, samego barona.
Czytaj więcej: Piramida w Rapie – dlaczego powstała?
Mauzoleum Raczyńskich w Rogalinie
W kompleksie pałacowym Raczyńskich w Rogalinie w woj. wielkopolskim, znajduje się kościół św. Marcelina. Przypomina nieco świątynie antyczne. W jego podziemiach znajduje się mauzoleum rodu Raczyńskich. Budowę rozpoczęto w 1817 r. Pochowany jest tam hrabia Edward Raczyński, prezydent RP na uchodźstwie, a także Konstancja i Roger Raczyńscy. Jest tam także tablica nagrobna upamiętniająca hrabiego Edwarda Raczyńskiego, fundatora kościoła. Pod płytą spoczywa jego serce.
Czytaj więcej: Pałac w Rogalinie – rezydencja w otoczeniu wiekowych dębów
Kaplica Zygmuntowska na Wawelu
Kaplica Zygmuntowska jest jedną z 19 w katedrze wawelskiej. Król Zygmunt I Stary postanowił ufundować kaplicę jako mauzoleum po śmierci swojej pierwszej żony Barbary Zapolyi. Budowę rozpoczęto w 1519 r. w miejscu kaplicy Kazimierza Wielkiego z XIV wieku, którą zburzono. Jest to pierwsza w pełni renesansowa budowla w Polsce tego typu. Nie należy także zapominać o Grobach Królewskich na Wawelu w podziemiach katedry.
Czytaj także: Wawel – siedziba królów Polski
Mauzoleum Czartoryskich
Obok zamku w Gołuchowie (przekształconego na piękny pałac), na niewielkim wzniesieniu znajduje się mauzoleum. Budynek powstał w XVII jako kaplica św. Jana Chrzciciela. W XIX po śmierci Izabeli z Czartoryskich Działyńskiej został przekształcony na jej mauzoleum. Do dziś w środku znajduje się płyta nagrobna Izabeli. Była ona najbardziej znaną przedstawicielką rodu Czartoryskich, właścicielką gołuchowskiego zamku i mecenaską sztuki.
Czytaj także: Zamek w Gołuchowie – warownia zmieniona w pałac
Piramida w Rożnowie
W Rożnowie, niewielkiej wsi w woj. opolskim niedaleko Kluczborka, znajduje się mauzoleum rodu von Ebenów. Mierzącą 9 m wysokości piramidę z 1780 r. zaprojektował najsłynniejszy architekt Niemiec i twórca Bramy Branderburskiej Carl Gotthard Langhans. 28 członków rodziny von Ebenów mumifikowano i pochowano w piramidzie między 1780 do 1830 rokiem. Grobowiec wielokrotnie plądrowano.
Czytaj więcej: Piramida w Rożnowie – tajemniczy grobowiec von Ebenów
A także: Piramidy w Polsce
Mauzoleum w Antoninie
Z tym mauzoleum związana jest niezwykła historia. Właścicielami Antonina byli Radziwiłłowie, konkretnie na początku książę Antoni Henryk Radziwiłł herbu Trąby, od którego imienia wzięła się nowa nazwa wsi (dawniej Szperek). Po latach urodził się jego potomek, Michał Radziwiłł zwany Rudym, któremu przypisuje się chorobę psychiczną. Książę Michał był zafascynowany nazizmem i przekazał majątek Hitlerowi, zaś szczątki przodków pochowanych w mauzoleum kazał wykopać i pochować w gołej ziemi. Część z nich powróciła do kaplicy, dziś będącej parafią Matki Boskiej Ostrobramskiej.
Czytaj więcej: Antonin – pałac Radziwiłłów i własność Hitlera
Mauzoleum Piastów Śląskich we Wrocławiu
Kościół św. Klary i św. Jadwigi we Wrocławiu (przy którym działa także liceum urszulanek), posiada nawę, gdzie chowano śląskich władców z dynastii Piastów. Część z nich przenoszono, niektórzy chowani byli w innych miejscach kościoła, a kilka nagrobków wręcz zalano nową posadzką i odkryto je dopiero po II wojnie światowej. By wszystko uporządkować, w latach 1968-70 stworzono mauzoleum w nawie głównej. Postawiono tam m.in. sarkofag Henryka VI, a także Henryka III i Henryka V oraz kilkunastu książęcych córek, które w większości były opatkami zakonu. Mieści się tam także urna ostatniej Piastówny, zmarłej w 1707 r. Karoliny. Drugie Mauzoleum Piastów Śląskich znajduje się w Legnicy.
Czytaj także: Nie zgadniesz, że tu stała forteca! Ciekawostki o zamku we Wrocławiu
Mauzoleum Opalińskich w Sierakowie
Ciekawe mauzoleum znajduje się w Sierakowie. Wciąż znajdują się w nim sarkofagi rodziny Opalińskich, unikatowe w skali świata. Mieszczą się one w piwnicy zamku należącego dawniej do rodu Nałęczów, potem m.in. Rokossowskich i właśnie Opalińskich, którzy rozbudowali twierdzę. Bilety normalne kosztują 5 zł, a ulgowe 3 zł.
Brakuje tutaj przepięknego mauzoleum w Krzeszowie