Nysa już w średniowieczu była jednym z najważniejszych miast w całym regionie. Do dziś zachowały się tu cenne zabytki, w tym fragmenty miejskich obwarowań. Największą atrakcją Nysy jest Fort Prusy, czyli jeden z największych systemów fortyfikacji w tej części Polski. Jakie Nysa atrakcje oferuje dla kochających naturę, jakie dla miłośników historii i co „Śląski Rzym” ma do zaproponowania dla całych rodzin? Oto nasze propozycje.
Twierdza Nysa
Fortyfikacje miejskie Nysy nie są tak znane jak Twierdza Kłodzko, czy Twierdza Srebrna Góra, ale Fort Nysa stanowi podobnie imponujący system obronny. Festung Neiße powstała w XVIII wieku, a obecnie zachowane budynki w większości pochodzą z XX wieku. Są zróżnicowane i stoją w różnych miejscach miasta, a ogółem tworzą jeden z najlepiej zachowanych na Śląsku systemów obronnych. Same budynki zajmują powierzchnię około 80 ha. Twierdza Nysa powstała za panowania pruskiego i była położona tuż przy granicy z państwem Habsburgów. Miała stanowić zaporę broniącą Śląska właśnie przed Habsburgami.
Twierdza rozbudowywała się wielokrotnie. Wytrzymała nawet najazd podczas wojen napoleońskich. W czasie I wojny światowej mieściły się tu obozy jenieckie i przetrzymywano tutaj m.in. Charles’a de Gaulle’a. Z kolei podczas II wojny światowej funkcjonowała tu filia obozu Gross Rosen. Niezwykłą historię Fortu najlepiej poznać z przewodnikiem. Fort Prusy znajduje się przy ul. Obrońców Tobruku (za wieżą ciśnień) i można go zwiedzać po umówieniu się pod numerem.: 694 555 768. Do Fortu II można dojechać ul. Orląt Lwowskich (8 zł od osoby, czynne codziennie). Koniecznie trzeba zobaczyć także zupełnie inny budynek o funkcjach obronnych znajdujący się kawałek drogi stamtąd, czyli Bastion św. Jadwigi przy ul. Piastowskiej. Jest czynny codziennie w godz. 8-16 (10 zł już z przewodnikiem za multimedialną trasę turystyczną).
Pałac w Kopicach
Dzisiaj to ruina, niegdyś piękny pałac rodów von Borsnitz, von Bess, von Neckern, czy też von Rosenthal. Najbardziej znanym właścicielem tego miejsca była jednak rodzina Schaffgotschów, która przejęła pałac w 1859 roku. Przebudowę rezydencji nadzorował znany wrocławski architekt Karl Lüdecke, twórca Nowej Giełdy przy ul. Krupniczej we Wrocławiu (późniejsza Hala Gwardii) i autor renowacji wrocławskiego ratusza.
Klasycystyczny pałac był w rękach Schaffgotschów do końca II wojny światowej, a potem wyprzedano jego majątek. Cenny obraz Madonny Lombardzkiej z XVI w. przekazany został do muzeum w Nysie, a sama posiadłość została podpalona. Od tego czasu popada w ruinę.
Czytaj więcej: Pałac w Kopicach – imponująca rezydencja w ruinie
Dom Wagi Miejskiej
Dom Wagi Miejskiej to jedna z kamienic w Nysie z charakterystyczną fasadą. Renesansowy budynek znajduje się przy Rynku, w miejscu, gdzie niegdyś istniały sukiennice z kramami. W XVII wieku w budynku mieścił się zarząd administracyjny nyskiego księstwa oraz izba miar i wag, od której swoją nazwę wzięła kamienica. Stała się ona ważnym symbolem rozwoju gospodarczego Nysy i rozkwitu handlu. To tu przechowywano wzorzec miary łokcia, którym niegdyś posługiwano się w Polsce. Obecny budynek to powojenna rekonstrukcja. Dom Wagi Miejskiej został zniszczony podczas wojen napoleońskich, a w 1945 roku spalony i wysadzony przez czerwonoarmistów.
Pałac w Rysiowicach
To jeden z mniej znanych pałaców w Polsce, otoczony pięknym parkiem i stanowiący niegdyś imponującą posiadłość. Wybudowano go dla hrabiny Konstancji Róży von Ingenheim w 1880 roku, a w rękach jej rodziny majątek znajdował się aż do zakończenia II wojny światowej. Łącząca wiele stylów architektonicznych rezydencja przetrwała w imponującym stanie przez kilka wieków. Po wojnie została upaństwowiona i powstał tam PGR. Obecnie pałac znajduje się w rękach prywatnych, tak więc można oglądać ten niezwykły zabytek tylko z zewnątrz. Przynajmniej na razie nie ma tam hotelu czy restauracji, a trwający remont dotyczy jedynie części mieszkalnej. Jest jednak nadzieja na ocalenie tego imponującego budynku przed kompletną ruiną i zapomnieniem.
Nysa atrakcje – Jezioro Nyskie
Nysa atrakcje ma także dla osób pragnących aktywnie spędzić czas z całą rodziną. Jezioro Nyskie to popularne miejsce odpoczynku z bezpiecznymi, strzeżonymi plażami. Akwen jest pięknie położony w otoczeniu Gór Opawskich, Bardzkich oraz Złotych i powstał w 1972 roku jako sztuczny zbiornik na Nyskie Kłodzkiej. W przerwie między pływaniem wpław, rejsami i wypożyczaniem sprzętu wodnego, polecamy spacery po okolicy jednym z licznych szlaków turystycznych. Szczególnie warto zobaczyć Otmuchowsko-Nyski Obszar Krajobrazu Chronionego.
Wieża Bramy Wrocławskiej
Wieża Wrocławska w Nysie, znana także jako Wieża Bramy Wrocławskiej, to widoczny z daleka punkt orientacyjny na mapie miasta. Pierwsza wieża stanęła w tym miejscu w XIV wieku wraz z powstaniem murów miejskich tworzących obwód zamknięty. Baszty były łącznie cztery, a każda miała imponującą wieżę bramną. Co ciekawe, funkcjonowały wtedy zwodzone mosty, bo wokół murów wybudowana była fosa. Całość musiała się prezentować pięknie.
Mury spełniły swoją funkcję obronną podczas wojen husyckich w XV wieku, a przed zagrożeniem tureckim w XVI wieku wszystkie wieże wzmocniono. Nadbudowano także Wieżę Bramy Wrocławskiej, która ostała się do dziś, mimo rozebrania praktycznie całych murów miejskich w XIX wieku.
Wieża Bramy Ziębickiej
Wieża Ziębicka, czyli inaczej Wieża Bramy Ziębickiej to druga zachowana do dziś wieża będąca elementem murów miejskich. Czterokondygnacyjna ceglana konstrukcja została zbudowana w XIV wieku za czasów biskupa Przecława z Pogorzeli i podobnie jak Wieża Wrocławska, była elementem muru wewnętrznego (istniał także drugi mur zewnętrzny). Jest to jedna z najlepiej zachowanych wież bramnych w całej Polsce jak i piękny przykład architektury renesansowej. Zachowała swój styl, mimo że została kilkukrotnie przebudowana i podwyższona. Dziś stanowi dobry punkt widokowy, z którego można obserwować miasto.
Dwór Biskupi
Nysa atrakcje ma także poza utartym szlakiem, a Dworu Biskupiego zazwyczaj nie wymienia się wśród miejsc dla turystów, bo to dziś właściwie jedynie pozostałość po nyskim zamku biskupów wrocławskich. Piękny dwór biskupi stał w tym miejscu już w 1260 roku i była to szczególnie ciekawa budowla, bo ufortyfikowana, dlatego też nazywana zamkiem. Zamek już nie istnieje, zburzono go w 1842 roku, a część jego pomieszczeń zamieniono na więzienie wojskowe. Z tamtego budynku zachowała się zabytkowa wieża mieszkalna, fragment murów i gotycka baszta. Wzniesiono na tym miejscu nowy budynek, który następnie został zniszczony w takcie II wojny światowej i odbudowany po wojnie. Powoli jednak niszczał, a naruszyła go zwłaszcza powódź w 1997 roku. Obecnie na tym terenie działa dom opieki.
Atrakcje Nysy – fontanna Trytona
Dlaczego Nysę nazywa się „Śląskim Rzymem”? Między innymi dzięki Fontannie Trytona wzorowanej na słynnym dziele Berniniego, stojącym na Piazza Barberini w stolicy Włoch. Fontanna Trytona w Nysie jest położona u zbiegu rynku z ulicami Bracką i Celną. Powstała w latach 1700-1701, około 60 lat później niż ta oryginalna i dziś stanowi jeden z najcenniejszych zabytków architektonicznych Nysy. Każdy zna najsłynniejsze cztery litery, pojawiające się w Rzymie dosłownie wszędzie i będące wizytówką miasta: S.P.Q.R. – czyli skrót tworzący maksymę „Senatus Populusque Romanus” („Senat i Lud Rzymski”). Co ciekawe, te litery znajdują się także na słynnej Fontannie Trytona, z kolei w Nysie mieszkańcy mogą przeczytać inskrypcję S.P.Q.N. – „Senatus Populusque Nissiensis” („Senat i Lud Nyski”). Nysa jest nazywana „Śląskim Rzymem” także ze względu na dużą liczbę kościołów i katedr.
Rynek w Nysie
Nysa atrakcje ma skupione właśnie tu: wokół placu, który stanowił centrum miasta już od średniowiecza. Całkiem sporej wielkości Rynek w Nysie (podobno trzeci największy na Śląsku) ma aż 155 m długości i obudowany jest pięknymi kamienicami, ratuszem, a także blokami mieszkalnymi z czasów powojennych. To właśnie tutaj warto przysiąść na ławce lub zatrzymać się na kawę i obiad. Wokół Rynku zgromadzone są takie atrakcje Nysy jak Dom Wagi Miejskiej, bazylika św. Jakuba i św. Agnieszki, Fontanna Trytona, a także Piękna Studnia u wylotu ul. Wrocławskiej. Ratusz stał w Nysie co najmniej od XIV wieku, natomiast ten obecny jest dziełem odbudowy w latach 2006-2008.
Bazylika św. Jakuba i św. Agnieszki
Bazylika pw. św. Jakuba Apostoła i św. Agnieszki, Dziewicy i Męczennicy w Nysie to pomnik historii i największy oraz najważniejszy obiekt sakralny w mieście. Nazywany jest katedrą, choć formalnie nią nie jest – zawdzięcza jednak tę nazwę swojej wielkości, historii i faktowi, że w środku pochowanych jest wielu biskupów. Pierwszy drewniany kościół stanął w tym miejscu około 1000 roku za sprawą nyskiego mieszczanina Jakuba i jego żony Agnieszki. Fundatorzy stali się następnie patronami świątyni. Jak to się stało, że dziś przed ich imionami stoją przydomki świętych, skoro byli zwykłymi mieszczanami? Otóż ich imiona były tylko inspiracją, a kościół jest tak naprawdę pod wezwaniem apostoła Jezusa, św. Jakuba Większego z Compostelli oraz św. Agnieszki Męczennicy, żyjącej na przełomie III i IV wieku w Rzymie.
Kościół nie miał szczęścia: był wielokrotnie niszczony podczas najazdów i pożarów, w tym w wielkim pożarze miasta w 1401 roku. W latach 1424-1430 udało się odbudować kościół na fundamentach dwóch wcześniej istniejących w tym miejscu świątyń, na wzór katedry gnieźnieńskiej. Potem budowla jeszcze wielokrotnie była nawiedzana przez pożary, powodzie i inne katastrofy, ale to temat na zupełnie osobną, długą historię. Podsumowując, Nysa atrakcje ma także dla ducha, a bazylika to zdecydowanie szczególna perełka architektoniczna w mieście.